Στις 5 Ιουνίου του 1898 γεννιέται σε ένα χωριό της Ανδαλουσίας, στα περίχωρα της Γρανάδας, ένας από τους μεγαλύτερους και σημαντικότερους ισπανούς ποιητές και θεατρικούς συγγραφείς του 20ου αιώνα. Ο λόγος φυσικά για τον Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα (Federico García Lorca), για τον ποιητή που το 1945 ο Νίκος Καββαδίας θα γράψει στίχους όντας συγκλονισμένος από τις θηριωδίες του ναζισμού στη χώρα μας.
Ο Λόρκα ανήκει στη λεγόμενη «γενιά του ’27», ομάδα συγγραφέων που προσέγγισε την ευρωπαϊκή αβάν-γκαρντ με εξαιρετικά αποτελέσματα, ούτως ώστε το πρώτο μισό του 20ου αιώνα να ορίζεται ως «αργυρή εποχή» (edad de plata) της ισπανικής λογοτεχνίας. Το 1909 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του (ο πατέρας του ήταν εύπορος κτηματίας και η μητέρα του δασκάλα) στην πόλη της Γρανάδας. Σπούδασε στο πανεπιστήμιο της πόλης, αλλά το ενδιαφέρον του επικεντρώθηκε σύντομα στη μουσική, τη λογοτεχνία και τη ζωγραφική και το 1916 ο Λόρκα είχε ήδη αρχίσει να γράφει τα πρώτα του ποιήματα.
Στη Μαδρίτη, που έγινε ο επόμενος τόπος κατοικίας του, ο Λόρκα γνώρισε μεταξύ άλλων τον Σαλβαντόρ Νταλί και τον Λουίς Μπουνιουέλ, τον πατέρα του σουρεαλιστικού κινηματογράφου. Τα επόμενα χρόνια Λόρκα θα ταξιδέψει στην Κούβα και τη Νέα Υόρκη, όπου δέχτηκε τις επιδράσεις των νέων καλλιτεχνικών κινημάτων. Προικισμένος με εξαιρετική ευαισθησία, ο Λόρκα τραγούδησε στην ποίησή του την ισπανική γη, την ομορφιά της φύσης, το θάνατο, τη χαρά της ζωής, τους τσιγγάνους, την ύπαιθρο και τις πολιτείες της Ισπανίας.
Ανάμεσα στα θεατρικά έργα του συγκαταλέγονται τα εξής: «Τα μάγια της πεταλούδας», «Μαριάννα Πινέδα», «Η θαυμαστή μπαλωματού», «Ματωμένος γάμος», «Γέρμα», «Το σπίτι της Μπερνάντα Άλμπα».
Η επιρροή του Λόρκα στο ελληνικό τραγούδι
Η ποίηση του Λόρκα αναδύθηκε σε συνθήκες όμοιες με αυτές μιας Ελλάδας καταπιεσμένης και ανελεύθερης, εκείνης δηλαδή της Ελλάδας που βίωσε η γενιά του έντεχνου-λαϊκού τραγουδιού των δεκαετιών του ’60 και ’70. Το έργο τού Λόρκα ήταν απαγορευμένο στην ίδια τη χώρα του μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’50, μετά πέρασε από το ψαλίδι της λογοκρισίας, και έπρεπε να περιμένει το θάνατο του Φράνκο, το 1975, για να ακολουθήσει ελεύθερο την πορεία του. Τραγούδια του ποιητή βρέθηκαν στο στόμα των δημοκρατικών στις μάχες κατά του Φράνκο ενώ η πολιτική διάσταση του σοσιαλιστή Λόρκα δεν άφησε ασυγκίνητους τους Έλληνες δημιουργούς.
Μάλιστα, στην ελληνική δισκογραφία συναντάμε πλήθος σκόρπιων μελοποιήσεων του Λόρκα. Ο ποιητής σημάδεψε το δισκογραφικό ντεμπούτο τού Μάνου Λοΐζου με το Τραγούδι Του Δρόμου σε μετάφραση Νίκου Γκάτσου, το οποίο πρωτοηχογραφήθηκε το 1962 σε δίσκο 45 στροφών με τη φωνή του Γιώργου Μούτσιου και ηχογραφήθηκε ξανά με ερμηνεία του συνθέτη στα «Τραγούδια Του Δρόμου».
Ο Μάνος Χατζιδάκης, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Γιάννης Γλέζος, ο Νίκος Μαμαγκάκης αλλά και πολλοί ακόμα Έλληνες συνθέτες εμπνέονται από τον Λόρκα δημιουργώντας μοναδικά τραγούδια που θα ερμηνευτούν από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες της Ελλάδας.
Εφόσον δεν ανησυχούσα για τη γέννηση μου, δεν ανησυχώ και για τον θάνατο
Η εκτέλεση του Λόρκα
Ο Λόρκα είχε προειδοποιηθεί από τους φίλους του τον Ιούλιο του 1936, όταν ήταν ήδη γνωστό ότι ο Φράνκο ετοίμαζε τα στρατεύματά του στο ισπανικό Μαρόκο και θα ξεσπούσε ο εμφύλιος πόλεμος, να μην πάει στην Ανδαλουσία. Απέρριψε μάλιστα προτάσεις να ταξιδέψει στην Κολομβία και στο Μεξικό. Ωστόσο, αποφασίζει να ταξιδέψει στη Γρανάδα να αποχαιρετήσει τον πατέρα του. Η περιοχή ήταν η πρώτη που κατελήφθη από τους φρανκιστές, ο γαμπρός του Λόρκα και δήμαρχος της Γρανάδας συνελήφθη στις 16 Αυγούστου και την επομένη εκτελέστηκε. Την ίδια ημέρα συνελήφθη και ο Λόρκα ενώ βρισκόταν στο σπίτι των Ροσάλες, φαλαγγιτών φίλων του.
Το ξημέρωμα της 19ης Αυγούστου 1936, παραστρατιωτικοί του πολιτικού κινήματος CEDA πυροβόλησαν τον Γκαρθία Λόρκα, λόγω των αριστερών φρονημάτων του και τον έριξαν σε μαζικό τάφο στην περιοχή Φουεντεγράνδε δε Αλφακάρ στα περίχωρα του Βιθνάρ, κοντά στη Γρανάδα. Τα λείψανα του ποιητή δεν έχουν βρεθεί μέχρι και σήμερα.
