Οκτώ δεκαετίες πέρασαν από την κρητική εποποιία, τη λυσσαλέα αντίσταση που προέβαλαν άνδρες, γυναίκες και παιδιά της Λεβεντογέννας απέναντι στους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές, το επίλεκτο κομμάτι της Βέρμαχτ.
Και η θυσία τους φέγγει μέχρι σήμερα ως φάρος ηρωισμού και αφοσίωσης στο ιδανικό της ελευθερίας.
Στις 20 Μαΐου 1941, από νωρίς το πρωί, άρχισε η ρίψη αλεξιπτωτιστών από εκατοντάδες αεροπλάνα της Λουφτβάφε στην Κρήτη.
Ήταν η αρχή της επιχείρησης Ερμής («Unternehmen Merkur»), την οποία είχε αποφασίσει ο ίδιος ο Χίτλερ στις αρχές της Άνοιξης, με στόχο την κατάληψη του νησιού από αέρος, προκειμένου να προχωρήσει αφενός η επιχείρηση Μπαρμπαρόσα στη Ρωσία και αφετέρου να αποκλειστεί η ευρωπαϊκή επικοινωνία με τη Βόρεια Αφρική.
Το σχέδιο προέβλεπε την πτώση 30.000 αλεξιπτωτιστών σε τέσσερα σημεία του νησιού, με βασικό στόχο την κατάληψη του αεροδρομίου του Μάλεμε. Τους πρώτους Γερμανούς τους περίμεναν συμμαχικές δυνάμεις, κυρίως Νεοζηλανδοί, και Κρητικοί με δίκρανα, μαχαίρια και τις περίφημες κατσούνες.
Τα πρώτα κύματα αναχαιτίστηκαν και η συμμετοχή των αμάχων, γυναικών και παιδιών, στην άμυνα αιφνιδίασε σε τέτοιο βαθμό τους επικεφαλής της επιχείρησης, οι οποίοι σκέφτηκαν ακόμα και την εκπόνηση άλλου σχεδίου.
Στις 21 Μαΐου οι Γερμανοί κατεύθυναν το μεγαλύτερο μέρος των δυνάμεων τους στο Μάλεμε, ρίχνοντας περιορισμένα άνδρες στα μέτωπα των Χανίων, του Ηρακλείου και του Ρεθύμνου. Εκμεταλλευόμενοι την κόπωση αλλά και την ασυνεννοησία ανάμεσα στους συμμάχους κατέλαβαν το αεροδρόμιο, έχοντας ωστόσο υποστεί μεγάλες απώλειες.
Η αντίσταση των Κρητικών αλλά και η κατοχή πλέον του αεροδρομίου, είχαν ως αποτέλεσμα να μεταφερθούν και άλλες δυνάμεις από τους ναζί. Για δέκα ημέρες οι μάχες μαίνονταν σε όλο το νησί, όμως η Βέρμαχτ είχε αποκτήσει τον έλεγχο των κινήσεων και είχε απωθήσει συμμάχους και Κρήτες αντάρτες στα νότια.
Την 1η Ιουνίου, στα Σφακιά, οι υπέρτερες γερμανικές δυνάμεις νικούν όσους στρατιώτες των συμμαχικών δυνάμεων είχαν απομείνει και τους Κρητικούς μαχητές, αιχμαλωτίζοντας πάνω από 4000 άνδρες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία των Γερμανών, οι απώλειες τους υπολογίζονταν στις 4.000 και πάνω από 2.500 τραυματίες ενώ των συμμάχων γύρω στις 3.500 νεκρούς και 15.000 αιχμαλώτους. Τα βρετανικά αρχεία, ωστόσο, γράφουν ότι πάνω 15.000 Γερμανοί αλεξιπτωτιστές έμειναν για πάντα στα κρητικά χώματα.
Ένα λιγότερο γνωστό γεγονός που συνδέεται με τη Μάχη της Κρήτης αφορά στην αποκρυπτογράφηση για πρώτη φορά των κωδικοποιημένων επικοινωνιών των Γερμανών βάσει του κώδικα Enigma στο πλαίσιο της επιχείρησης Ερμής, από την ομάδα του Άλαν Τούρινγκ.
Η ομάδα των Βρετανών, Γάλλων και Πολωνών μαθηματικών έδωσε χρήσιμες πληροφορίες για τα σημεία που θα έκαναν ρίψεις αλεξιπτωτιστών τα γερμανικά αεροπλάνα.
Αυτό, όμως, που είναι ευρύτερα γνωστό αφορά στην εκδικητικότητα και την έλλειψη σεβασμού στην ανθρώπινη από την πλευρά των ναζί κατακτητών. Βιάννος, Τυμπάκι, Ανώγεια, Κοντομάρι, Μουριές, Ρίζα, 76 χωριά της Κρήτης έγιναν μάρτυρες του αποτρόπαιου προσώπου του ναζισμού.
Το ολοκαύτωμα της Κανδάνου, μια από τις θηριωδίες της ανθρωπότητας που δεν θα ξεχαστεί ποτέ, θα έχει πάντα ως «σφραγίδα» την επιγραφή των «νικητών» σε ελληνικά και γερμανικά: «Διά την κτηνώδη δολοφονίαν Γερμανών αλεξιπτωτιστών, αλπινιστών και του μηχανικού από άνδρας, γυναίκας και παιδιά και παπάδες μαζί και διότι ετόλμησαν να αντισταθούν κατά του μεγάλου Ράιχ κατεστράφη την 3-6-1941 η Κάνδανος εκ θεμελίων, δια να μην επαναοικοδομηθεί πλέον ποτέ».
Δεν Λησμονώ
Η Αστική Μη κερδοσκοπική Εταιρεία «ΔΕΝ ΛΗΣΜΟΝΩ» και η PressGroup, ως ελάχιστο φόρο τιμής στη θυσία των ανδρών, των γυναικών και των παιδιών της Λεβεντογένας και με αφορμή τη συμπλήρωση των 80 ετών από την κρητική εποποιία, τους αφιερώνει το οπτικοποιημένο ποιήμα του Ανδρέα Ανδρουλιδάκη σε απαγγελία και μουσική της Μάρως Θεοδωράκη.
