Εύλογη αξία περιουσιακών, χρηματοοικονομικών στοιχείων και υποχρεώσεων
Της Βιλλιώτη Αικατερίνης
Οικονομολόγου, Λογιστή - Φοροτέχνη
Η εύλογη αξία νοείται ως η τιμή ανταλλαγής ενός περιουσιακού στοιχείου ή ενός διακανονισμού μίας υποχρέωσης, που πραγματοποιείται υπό κανονικές συνθήκες στην αγορά, μεταξύ πρόθυμων και ενήμερων μερών κατά την ημερομηνία μέτρησής της.
Ως αγοραία αξία ορίζεται η αξιόπιστη τιμή που εντοπίζεται στην αγορά. Αν αυτή δεν είναι άμεσα διαθέσιμη, προσδιορίζεται από τα συστατικά στοιχεία του περιουσιακού στοιχείου. Σε περίπτωση που δεν μπορεί να εντοπιστεί αξιόπιστη αγορά, η αξία προκύπτει από αποδεκτά μοντέλα και τεχνικές μέτρησης που διασφαλίζουν μια εύλογη εκτίμηση.
Για τους σκοπούς εφαρμογής των Ε.Λ.Π., ως αξία εκκίνησης λαμβάνεται υπόψη η αξία κτήσης.
Μέθοδος επιμέτρησης εύλογης αξίας (Fair Value)
Από 1/1/2015 και εφεξής, η επιμέτρηση της εύλογης αξίας μετονομάζεται σε έλεγχο απομείωσης περιουσιακών στοιχείων. Παρακολουθείται αποκλειστικά η ζημία απομείωσης διαφορών περιουσιακών στοιχείων ή τα κέρδη από αναστροφή απομείωσης.
Τα περιουσιακά στοιχεία που μπορεί να υποστούν απομείωση περιλαμβάνουν:
- Τα ενσώματα πάγια
- Τα βιολογικά περιουσιακά στοιχεία
- Τα αποθέματα
- Τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία
- Τα διαθέσιμα προς πώληση χρηματοοικονομικά στοιχεία
- Τα λοιπά περιουσιακά στοιχεία γενικά
Η απομείωση προκύπτει όταν, επειδή τα στοιχεία αυτά τηρούνται και παρακολουθούνται λογιστικά στην εύλογη αξία, η αξία τους μειώνεται σε σχέση με την αξία κτήσης και η μείωση αυτή κρίνεται ως μόνιμου χαρακτήρα.
Οι μόνιμου χαρακτήρα ζημίες απομείωσης αναγνωρίζονται ως ζημίες στα αποτελέσματα χρήσης της οντότητας. Σημειώνεται ότι στα επενδυτικά ακίνητα δεν προκύπτουν ζημίες απομείωσης, καθώς οι σχετικές ζημίες περιλαμβάνονται στις διαφορές εύλογης αξίας.
Σχετικοί λογαριασμοί:
- 68.29 – Απομείωση περιουσιακών στοιχείων αναγνωριζόμενη φορολογικά
- 68.40 – Απομείωση μη αναγνωριζόμενη φορολογικά
Η απομείωση αξίας υπολογίζεται ως εξής:
Απομείωση αξίας = (Ανακτήσιμη αξία < Λογιστική αξία)
Τα πάγια στοιχεία υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης όταν η ανακτήσιμη αξία τους καταστεί μικρότερη από τη λογιστική τους αξία.
Ανακτήσιμη αξία: Το μεγαλύτερο ποσό μεταξύ της εύλογης αξίας μείον το κόστος διάθεσης και της αξίας χρήσης.
Όταν μια οντότητα δεν αποσβένει και δημιουργείται υπεραξία (π.χ. σε δαπάνες ανάπτυξης και λοιπά άυλα περιουσιακά στοιχεία), υποχρεούται να διενεργεί έλεγχο απομείωσης σε ετήσια βάση, τεκμηριώνοντας την ωφέλιμη οικονομική ζωή του στοιχείου.
Ενδείξεις απομείωσης – Τεκμήρια
- Μείωση αξίας παγίου πέραν της αναμενόμενης λόγω χρόνου.
- Δυσμενείς μεταβολές στο οικονομικό, τεχνολογικό ή νομικό περιβάλλον της οντότητας.
- Αύξηση επιτοκίων αγοράς ή άλλων ποσοστών απόδοσης.
- Απαξίωση ή φυσική βλάβη στοιχείου (μόνιμου χαρακτήρα).
Παραδείγματα απομείωσης
Παράδειγμα 1: Μείωση αξίας ακινήτου
- Η απώλεια τμήματος οικοπέδου λόγω πολεοδομικού σχεδιασμού δεν αποτελεί μείωση της αξίας του, αν η εύλογη αξία του εναπομείναντος οικοπέδου υπερβαίνει το αρχικό κόστος κτήσης του πλήρους οικοπέδου.
- Αν η μείωση της αξίας ενός οικοπέδου οφείλεται σε υποβάθμιση περιοχής (π.χ. λόγω εγκατάστασης μονάδας συγκομιδής απορριμμάτων), τότε οδηγεί σε απομείωση μόνιμου χαρακτήρα.
Φορολογική αντιμετώπιση
Οι ζημιές απομείωσης αναγνωρίζονται ως έξοδο (λογαριασμός 68) στα αποτελέσματα, αλλά δεν εκπίπτουν φορολογικά από τα ακαθάριστα έσοδα.
Αν οι συνθήκες αλλάξουν και η απομείωση αναστραφεί, η ζημία απομείωσης αναστρέφεται στα αποτελέσματα, αλλά δεν μπορεί να υπερβεί τη λογιστική αξία πριν την αρχική απομείωση. Αν απομειωθεί υπεραξία, δεν αναστρέφεται.
Αριθμητικά παραδείγματα
Παράδειγμα 1: Απομείωση παγίου
Μια οντότητα αποκτά στις 5/1/2015 ένα πάγιο αξίας 100.000 ευρώ με ωφέλιμη ζωή 5 έτη και απόσβεση 20% ετησίως.
- Μετά από τρία έτη (31/12/2017), η λογιστική αξία είναι 40.000 ευρώ.
- Η εύλογη αξία του παγίου εκτιμάται στα 30.000 ευρώ, ενώ η αξία χρήσης στα 28.065 ευρώ.
- Συνεπώς, η ανακτήσιμη αξία είναι 30.000 ευρώ και η ζημία απομείωσης ανέρχεται σε 10.000 ευρώ.
Παράδειγμα 2: Απομείωση χρηματοοικονομικού στοιχείου
Μια εταιρεία αγοράζει μετοχές αντί 800 ευρώ. Στο τέλος του έτους, η εύλογη αξία τους είναι 500 ευρώ.
- Εφόσον η απομείωση κρίνεται μόνιμη, αναγνωρίζεται ζημία απομείωσης 200 ευρώ στα αποτελέσματα.
- Αν η εταιρεία πουλήσει τις μετοχές αργότερα για 280 ευρώ, θα καταγράψει επιπλέον ζημία 120 ευρώ.
Καταχώρηση εγγραφών:
- Αρχική αγορά μετοχών
- Χρέωση 18.01 Μετοχές εισηγμένες: 800 ευρώ
- Πίστωση 38.00 Ταμειακά διαθέσιμα: 800 ευρώ
- Απομείωση τέλους έτους
- Χρέωση 68.40 Απομείωση συμμετοχικών τίτλων: 200 ευρώ
- Πίστωση 18.40 Απομείωση χρηματοοικονομικών στοιχείων: 200 ευρώ
