Στην ψυχοπαθολογία, ως σύνδρομο Μινχάουζεν ορίζεται η πλασματική κατάσταση κάποιας ασθένειας, η οποία προκαλείται από το ίδιο το άτομο με σκοπό να τραβήξει την προσοχή, τη διαβεβαίωση ή την ενασχόληση των γύρω του με αυτό.
Το σύνδρομο Μινχάουζεν (Munchausen Syndrome) εισήχθη πρώτη φορά ως όρος από τον Άγγλο ενδοκρινολόγο Ρίτσαρντ Άσερ κατά το 1951. Ονομάστηκε έτσι από ένα υπαρκτό πρόσωπο, τον βαρόνο Φον Μινχάουζεν, έναν Γερμανό ευγενή του 18ου αιώνα ο οποίος υπηρέτησε στον ρωσικό στρατό μέχρι το 1750. Με την επιστροφή του από τον στρατό, έγινε γνωστός για τις φανταστικές ιστορίες ταξιδιών και περιπετειών που διηγούνταν.
Στη Διεθνή Στατιστική Ταξινόμηση Νόσων και Συναφών Προβλημάτων Υγείας, το σύνδρομο Μινχάουζεν ορίζεται ως πλασματική διαταραχή με σκόπιμη παραγωγή ή υπόκριση συμπτωμάτων ή ανικανοτήτων, σωματικών ή ψυχικών. Ο ασθενής υποκρίνεται συμπτώματα επανειλημμένως και χωρίς προφανή λόγο, ενώ μπορεί ακόμη και να προξενήσει βλάβη στον εαυτό του με στόχο την πραγματική πρόκληση συμπτωμάτων.
Αίτια
Τα αίτια του συνδρόμου δεν έχουν διευκρινιστεί σε απόλυτο βαθμό. Ωστόσο, έρευνες έχουν δείξει πως τόσο βιολογικοί όσο και ψυχολογικοί παράγοντες παίζουν ρόλο στην ανάπτυξή του. Επίσης, είναι πολύ ισχυρές οι ενδείξεις ιστορικού κακοποίησης ή παραμέλησης στα παιδικά χρόνια του ατόμου. Το σύνδρομο αυτό οφείλεται στη στέρηση συναισθηματικής πληρότητας κατά την παιδική ηλικία.
Σύνδρομο Μινχάουζεν, μια διανοητική διαταραχή
Πρόκειται για μια διανοητική διαταραχή κατά την οποία το άτομο επινοεί ασθένειες ή ‒σε ακόμη χειρότερες περιπτώσεις‒ τις προκαλεί το ίδιο στον εαυτό του με τη λήψη φαρμάκων. Η διαταραχή αυτή αφορά ως επί το πλείστον μητέρες. Αρκετές από αυτές πάσχουν από ψυχικές διαταραχές, όπως κατάθλιψη, διαταραχές προσωπικότητας ή από το ίδιο σύνδρομο. Το άτομο με σύνδρομο Μινχάουζεν επιζητά συνεχώς την προσοχή και τη φροντίδα των άλλων και δεν διστάζει να προβεί ακόμη και σε ενέργειες αυτοτραυματισμού. Άνθρωποι με αυτή τη διαταραχή δεν ζητούν ποτέ βοήθεια από ψυχολόγο ή ψυχίατρο, καθώς αυτό θα σήμαινε πως θα έπρεπε να εγκαταλείψουν τη χειραγώγηση και να αποδεχτούν πως χρειάζονται βοήθεια.
