Σαν σήμερα έφυγε από τη ζωή ο Νίκος Γκάτσος, στις 12 Μαΐου του 1992. Τη μνήμη του «ποιητή της Αμοργού» τιμά το υπουργείο Πολιτισμού με ένα σύντομο βίντεο, αφιερωμένο στη μέγιστη προσφορά του ποιητή, στιχουργού και μεταφραστή στη νεοελληνική λογοτεχνία, το ελληνικό τραγούδι και το θέατρο.
Στο βίντεο με τίτλο «Από την Αμοργό στην Αθανασία» χρησιμοποιήθηκε υλικό από το Αρχείο της ΕΡΤ και το National Film Board of Canada. Το ΥΠΠΟΑ ευχαριστεί για τη συμμετοχή του τον σκηνοθέτη - ηθοποιό Μάνο Καρατζογιάννη.
Όπως σημειώνει η ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, ο Νίκος Γκάτσος, παρότι δεν άφησε πλήθος ποιητικών συλλογών, άφησε διακριτό στίγμα στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία. Χειρίστηκε τη γλώσσα ως ποίηση, σε κάθε της μορφή, στον στίχο, το τραγούδι και τη μετάφραση.
Άφησε όμως ποίηση μουσική. Με τον λόγο και τον εσωτερικό ρυθμό των λέξεών του έπλασε έναν κόσμο μαγικό, με ποιότητα, τρυφερότητα και ομορφιά, που μελοποιήθηκε από τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Σταύρο Ξαρχάκο και τραγουδήθηκε απ' όλους τους Έλληνες. Οι στίχοι του γέννησαν τραγούδια-σταθμούς στη μεταπολεμική Ελλάδα, που ερμηνεύτηκαν από κορυφαίους Έλληνες τραγουδιστές και μπήκαν στα χείλη όλων των Ελλήνων.
Σημαντικό και το μεταφραστικό του έργο. Κορυφαίες παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου, του Θεάτρου Τέχνης, του Λαϊκού Θεάτρου «ανέβηκαν» πατώντας στις δικές του προσαρμογές κορυφαίων έργων του παγκόσμιου ρεπερτορίου. Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, Αύγουστος Στρίντμπεργκ, Τένεσι Ουίλιαμς, Ζαν Ζενέ ανάμεσα στους συγγραφείς που μετέφρασε.
Η ζωή και το έργο του
Γεννήθηκε στην Ασέα Αρκαδίας στις 8 Δεκεμβρίου 1911. Έχασε τον πατέρα του πριν καλά καλά τον γνωρίσει και, αφού τελείωσε το σχολείο, έφυγε στην Αθήνα για να σπουδάσει στη Φιλοσοφική – από τότε άρχισε να δημοσιεύει τα πρώτα του ποιήματα. Ποιήματα και στίχοι του έχουν μεταφραστεί σε αγγλικά, γαλλικά, δανέζικα, ισπανικά, ιταλικά, καταλανικά, κορεατικά, σουηδικά, τουρκικά, φινλανδικά.
Το 1987 τιμήθηκε με το Βραβείο του Δήμου Αθηναίων για το σύνολο του έργου του, ενώ το 1991 του απονεμήθηκε ο τίτλος του αντεπιστέλλοντος μέλους της Βασιλικής Ακαδημίας Καλών Γραμμάτων της Βαρκελώνης για τη συμβολή του στη διάδοση της ισπανικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα.
