Αρκετοί είναι εκείνοι οι οποίοι δικαιούνται παροχές επιδόματα και άλλες εργασιακές διευκολύνσεις επειδή είναι γονείς, ωστόσο, δεν γνωρίζουν τα δικαιώματα τους
Οι γονείς δικαιούνται μια σειρά από επιδόματα και άλλες εργασιακές διευκολύνσεις. Παρ' όλα αυτά, πολλοί από αυτούς δεν το γνωρίζουν και κατ' επέκταση δεν διεκδικούν όσα δικαιούνται βάσει νόμου.
Έτσι, ψάξαμε, βρήκαμε και σας παρουσιάζουμε όλα τα επιδόματα, τις παροχές και τις εργασιακές διευκολύνσεις που δικαιούστε ως γονείς.
Δείτε αναλυτικά:
ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΑΜΑΔΕΣ
Επιδόματα κυοφορίας - λοχείας (ΙΚΑ)
Η γυναίκα που βρίσκεται στο τέλος του 7ου μήνα της κύησης πρέπει να επισκεφτεί γυναικολόγο του ΙΚΑ ή το «Κέντρο Μητέρας Παιδιού» (υπηρεσία του ΠΑΙΔΥ ΙΚΑ), προκειμένου –κατόπιν εξέτασης– ο γυναικολόγος να της δώσει μια πιθανή ημερομηνία τοκετού.
Μόλις ολοκληρωθεί η προαναφερθείσα επίσκεψη, η έγκυος πρέπει να καταθέσει φωτοτυπία της σχετικής βεβαίωσης στον εργοδότη της. Εκείνος, με τη σειρά του, της δίνει βεβαίωση για το ΙΚΑ.
Αργότερα, 56 ημέρες πριν από την πιθανή ημερομηνία τοκετού, η γυναίκα θα πρέπει να επισκεφτεί το ΙΚΑ με τα σχετικά δικαιολογητικά, ώστε να υποβάλει αίτηση για το επίδομα κυοφορίας.
Τα δικαιολογητικά για την υποβολή αίτησης για το επίδομα κυοφορίας είναι τα εξής:
- Ατομικό βιβλιάριο υγείας
- Οικογενειακό βιβλιάριο υγείας
- ΙΒΑΝ τραπεζικού λογαριασμού
- Ιατρική βεβαίωση με την πιθανή ημερομηνία τοκετού
- Φωτοτυπία της αστυνομικής ταυτότητας
Αφού γεννηθεί το παιδί, η μαμά πρέπει να υποβάλει ξανά στο ΙΚΑ την αίτηση για το επίδομα λοχείας.
Τα δικαιολογητικά είναι τα ακόλουθα:
- Ατομικό βιβλιάριο υγείας
- Οικογενειακό βιβλιάριο υγείας
- Βεβαίωση μαιευτηρίου
- Ληξιαρχική πράξη γέννησης του παιδιού
- Στην περίπτωση που προσέλθει στο ΙΚΑ άλλο πρόσωπο εκτός αυτής, απαιτείται εξουσιοδότηση με το γνήσιο της υπογραφής της ασφαλισμένης.
Συμπληρωματικό επίδομα λοχείας ΟΑΕΔ
Από το ΙΚΑ λαμβάνετε βεβαίωση για την καταβολή των χρημάτων, ώστε να την προσκομίσει η δικαιούχος στον ΟΑΕΔ και να λάβει το συμπληρωματικό επίδομα λοχείας. Να σημειωθεί πως αν ασφαλιστεί και το παιδί, η μητέρα θα λάβει 10% παραπάνω χρήματα. Η δικαιούχος λαμβάνει από τον ΟΑΕΔ τη διαφορά των μεικτών μισθών της για το διάστημα που βρισκόταν σε άδεια.
Επίδομα μητρότητας
Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για τη χορήγησή του;
Απαραίτητη προϋπόθεση για να λάβει η μισθωτή μέλλουσα μητέρα το επίδομα μητρότητας είναι να έχει συμπληρώσει 200 ημέρες εργασίας ασφαλιστικά τα δύο προηγούμενα χρόνια από την ημέρα τοκετού και να μην εργάζεται κατά τον χρόνο της επιδότησης.
Άνεργες γυναίκες που κυοφορούν αλλά διατηρούν την ασφαλιστική τους ικανότητα και είναι εγγεγραμμένες στον ΟΑΕΔ μπορούν επίσης να επιδοτηθούν από το ΙΚΑ για άδεια μητρότητας.
Πόσο είναι το χρονικό διάστημα επιδότησης λόγω μητρότητας και τι ποσό λαμβάνει η δικαιούχος;
Τα επιδόματα μητρότητας καταβάλλονται για 119 ημέρες – περιλαμβάνονται και οι αργίες, από τις οποίες 56 ημέρες αντιστοιχούν στο διάστημα κυοφορίας και 63 στο διάστημα της λοχείας.
Το αντίστοιχο ποσό υπολογίζεται βάσει του μέσου όρου των αποδοχών των τριάντα τελευταίων ημερών ασφάλισης του προηγούμενου χρόνου.
Στο τέλος της λοχείας καταβάλλεται και από τον ΟΑΕΔ ένα συμπληρωματικό ποσό για το διάστημα των 119 ημερών, ώστε η εργαζόμενη μητέρα να συμπληρώσει το σύνολο των αποδοχών της.
ΑΔΕΙΕΣ ΠΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΜΑΜΑΔΕΣ
Ειδική άδεια μητρότητας
Οι εργαζόμενες μητέρες με μισθωτή απασχόληση δικαιούνται κατ’ αρχάς άδεια μητρότητας συνολικής διάρκειας 17 εβδομάδων (119 ημέρες). Οι οκτώ πρώτες εβδομάδες (56 ημέρες) χορηγούνται πριν από την αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού και οι υπόλοιπες εννέα (63 ημέρες) μετά τον τοκετό, ως μια ενιαία άδεια.
Αν ο τοκετός πραγματοποιηθεί αργότερα από την πιθανολογούμενη ημερομηνία, αυτό δεν συνεπάγεται τη μείωση του μετά τοκετού διαστήματος άδειας –που παραμένει εννέα εβδομάδες–, αλλά την παράταση της συνολικής άδειας πέραν των 17 εβδομάδων.
Ειδική άδεια προστασίας της μητρότητας
Άδεια διάρκειας 6 μηνών για τις μητέρες, η οποία χορηγείται μετά τη λήξη της άδειας κυοφορίας και λοχείας –εντός 60 ημερών από τη λήξη– και προηγείται της ειδικής άδειας θηλασμού και φροντίδας – εφόσον αυτή λαμβάνεται ως μειωμένο ωράριο για 30 ή 18 μήνες.
Επιπλέον, να σημειωθεί πως, σύμφωνα με πρόσφατη γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, «η ειδική άδεια προστασίας της μητρότητας δεν συμψηφίζεται με καμία άλλη άδεια προστασίας της μητρότητας».
Ειδική άδεια θηλασμού και φροντίδας παιδιού
Άδεια διάρκειας 30 μηνών, για έναν εκ των δύο γονέων. Την άδεια απουσίας για λόγους φροντίδας του παιδιού μπορεί εναλλακτικά να τη ζητήσει και ο πατέρας, εφόσον δεν κάνει χρήση η εργαζόμενη μητέρα.
Το μειωμένο ωράριο για τη φροντίδα των παιδιών θεωρείται και αμείβεται ως χρόνος εργασίας. Για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα υπάρχει η δυνατότητα μειωμένου ωραρίου κατά μία ώρα την ημέρα.
Έπειτα από συμφωνία με τον εργοδότη, υπάρχει η δυνατότητα μειωμένου ωραρίου κατά δύο ώρες την ημέρα για τους πρώτους 12 μήνες και κατά μία ώρα την ημέρα για τους επόμενους 6 μήνες (συνολική διάρκεια 18 μήνες).
Επιπλέον, έπειτα από συμφωνία με τον εργοδότη, είναι δυνατόν να αντικατασταθεί από συνεχόμενη ισόχρονη άδεια μετ’ αποδοχών, διάρκειας 3,5 μηνών. Στην περίπτωση αυτή, η άδεια προστασίας της μητρότητας διάρκειας 6 μηνών χορηγείται αμέσως μετά και δεν συμψηφίζεται.
Για τις αυτοαπασχολούμενες μητέρες
Μηνιαίο επίδομα μητρότητας ύψους 150 ευρώ δικαιούνται για 4 μήνες αυτοαπασχολούμενες γυναίκες άμεσα ασφαλισμένες του ΕΦΚΑ - πρ. ΟΑΕΕ, ακόμη κι αν είχαν ήδη διακόψει την άσκηση του επαγγέλματός τους κατά την ημερομηνία του τοκετού. Το επίδομα δίνεται λόγω κυοφορίας και λοχείας.
Απαραίτητες προϋποθέσεις για τη χορήγηση του επιδόματος αυτού είναι:
- η ύπαρξη ταμειακής ενημερότητας και ασφαλιστικής ικανότητας για παροχές ασθένειας κατά την ημερομηνία του τοκετού
- να μη δικαιούται η αιτούσα επίδομα μητρότητας από άλλο ασφαλιστικό οργανισμό.
Για τη χορήγηση απαιτείται η υποβολή των ακόλουθων δικαιολογητικών:
- Αίτηση της ασφαλισμένης στην οικεία Περιφερειακή Διεύθυνση του ΟΑΕΕ.
- Ληξιαρχική πράξη γέννησης του τέκνου ή βεβαίωση γιατρού του μαιευτηρίου για την πραγματοποίηση του τοκετού.
- Υπεύθυνη δήλωση ότι δεν δικαιούται επίδομα μητρότητας από άλλον ασφαλιστικό οργανισμό.
Στην περίπτωση που η ασφαλισμένη πληροί τις τρεις αυτές προϋποθέσεις και διαθέτει ταμειακή ενημερότητα και ασφαλιστική ικανότητα για παροχές ασθένειας, δικαιούται την καταβολή του επιδόματος μητρότητας, ανεξάρτητα από το αν είχε διακόψει την άσκηση του επαγγέλματός της πριν από την ημερομηνία του τοκετού.
ΠΑΡΟΧΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΙΣ
ΜΕΙΩΜΕΝΟ ΩΡΑΡΙΟ
Σύμφωνα με το άρθρο 6 της από 15/4/2002 ΕΓΣΣΕ, στη μέλλουσα μητέρα παρέχεται το δικαίωμα για τριάντα μήνες να προσέρχεται αργότερα ή να αποχωρεί κατά μία ώρα νωρίτερα από την εργασία της.
Πότε ξεκινά να ισχύει το μειωμένο ωράριο;
Η έναρξη του μειωμένου ωραρίου αρχίζει μετά τη λήξη της άδειας λοχείας.
Μπορεί να λάβει άδεια για μειωμένο ωράριο ο πατέρας;
Την άδεια αυτή εναλλακτικά δικαιούται και ο πατέρας, εάν προσκομίσει βεβαίωση η μητέρα από τον εργοδότη της ότι δεν θα κάνει χρήση αυτής της άδειας (άρθρο 6 παρ. 2 της από 15/4/2002 ΕΓΣΣΕ).
Τι ισχύει για τους θετούς γονείς;
Η άδεια αυτή ισχύει με τους ίδιους όρους και για τους θετούς γονείς για παιδί μέχρι ηλικίας 6 ετών – δηλαδή, όταν το παιδί συμπληρώσει το 6ο έτος της ηλικίας του ή από την ημέρα της υιοθεσίας να περάσουν έξι έτη.
Όσα ισχύουν
Με συμφωνία του εργοδότη, το ημερήσιο ωράριο των μαμάδων μπορεί να ορίζεται μειωμένο κατά δύο ώρες για τους πρώτους δώδεκα μήνες και επί μία ώρα για έξι επιπλέον μήνες. Το μειωμένο αυτό ωράριο είναι με αποδοχές, γιατί θεωρείται χρόνος εργασίας σύμφωνα με τη ΔΣΕ 103/1952 που κυρώθηκε με το άρθρο 5 του ν. 1302/1982.
Δικαίωμα μειωμένης απασχόλησης έχει και η άγαμη μητέρα ή και ο πατέρας, με την προϋπόθεση ότι έχει προηγηθεί αναγνώριση του τέκνου από αυτόν, όπως και οι μητέρες που απασχολούνται με εκ περιτροπής απασχόληση (δηλαδή, δύο ή τρεις κ.λπ. ημέρες την εβδομάδα) αλλά με πλήρες ωράριο (Εγγρ. 6698/12.5.2011 Υπουρ. Απασχ. και Κοιν. Ασφάλισης, ΔΕΝ 2011,1029). Έτσι, για όλους τους μερικώς απασχολούμενους μισθωτούς, με εξαίρεση τους ανωτέρω εκ περιτροπής, δεν έχουν εφαρμογή οι αναφερόμενες διατάξεις περί μειωμένου ωραρίου.
Εάν η εργαζόμενη κατά τη διάρκεια της μειωμένης απασχόλησης –κατά μία ή δύο ώρες ημερησίως– σύμφωνα με τα ανωτέρω, λύσει τη σύμβαση εργασίας και συνεχίσει να εργάζεται σε άλλον εργοδότη και δεν έχει εξαντλήσει τις ώρες άδειας που δικαιούται, ούτε έχει παρέλθει το προβλεπόμενο χρονικό διάστημα, ο νέος εργοδότης υποχρεούται να συνεχίσει τη χορήγηση της υπόλοιπης άδειας με νέα συμφωνία για εφάπαξ ισόχρονη άδεια ή κατά μία ώρα άδεια την ημέρα για το υπόλοιπο χρονικό διάστημα.
Το ανωτέρω δικαίωμα του μειωμένου ωραρίου το έχει και η γυναίκα που θα εργαστεί πρώτη φορά μετά τη γέννηση του παιδιού της, το οποίο αρχίζει μετά τις εννέα εβδομάδες από τον τοκετό και μέχρι τη συμπλήρωση 30 μηνών. Ο ανωτέρω μειωμένος χρόνος απασχόλησης, έπειτα από συμφωνία εργοδότη και μισθωτού, μπορεί να περιοριστεί χρονικά και να χορηγηθεί εφάπαξ ή τμηματικά (άρθρο 9 της ΕΓΣΣΕ 24/5/2004). Δηλαδή, ολόκληρος ο χρόνος που δικαιούται η μητέρα θα δοθεί με τη μορφή συνεχόμενης άδειας με αποδοχές, είτε εφάπαξ είτε σε δόσεις (1, 2, 3 κ.λπ.), όπως θα συμφωνηθεί με τον εργοδότη, αλλά εντός της χρονικής περιόδου που ισχύει το μειωμένο ωράριο (δηλαδή των 30 μηνών).
Η συνολική (εφάπαξ) αυτή άδεια για γυναίκες ή άντρες που απασχολούνται 5ήμερο ανέρχεται σε 3,5 μήνες και για τους απασχολούμενους επί 6ήμερο σε 4,2 μήνες (ή εργάσιμες ημέρες έτους 312, μείον κανονική άδεια 26 ημέρες και υποχρεωτικές αργίες 6 = 280 ημέρες και 280 x 2,5 = ώρες 700: 8 ώρες = ημέρες 87,50: 25 = 3,5 μήνες και 700: 6,66 = ημέρες 105: 25 = 4,2 μήνες).
Ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας ΟΑΕΔ
Με το άρθρο 142 του ν. 3655/08 (ΦΕΚ 58 Α/3/4/2008) εγκρίθηκε η χορήγηση ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας, διάρκειας έως έξι μηνών. Την ειδική αυτή άδεια δικαιούνται οι μητέρες που είναι ασφαλισμένες στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και απασχολούνται σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις του ιδιωτικού τομέα –όπως αυτό διευκρινίστηκε με το άρθρο 36 του ν. 3996/2011– με σχέση εξαρτημένης εργασίας, ορισμένου ή αορίστου χρόνου, με πλήρη ή μερική απασχόληση.
Η άδεια αυτή χορηγείται από τον εργοδότη, μετά τη λήξη της άδειας κυοφορίας και λοχείας ή της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο αδείας –όπως αυτό προβλέπεται από το άρθρο 9 της ΕΓΣΣΕ των ετών 2004-2005– ή και της ετήσιας κανονικής άδειας, εφόσον προβλέπεται η χορήγησή της με βάση τις ετήσιες προθεσμίες.
Η ασφαλισμένη δύναται, με αμετάκλητη αίτησή της, να κάνει χρήση του συνόλου ή τμήματος αυτής. Επιπλέον, μπορεί να διακόψει την ειδική άδεια, με έγγραφη συμφωνία του εργοδότη. Σε κάθε περίπτωση, το υπόλοιπο της άδειας δεν μεταφέρεται σε άλλη χρονική περίοδο.
Κατά τη διάρκεια της ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας, ο ΟΑΕΔ καταβάλλει στις μητέρες ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας, σύμφωνα με το ΚΕΦ Β. της με αριθμ. 33891/606/08 Υ.Α., η οποία εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση του ανωτέρω νόμου.
Προϋποθέσεις
- Η ασφαλισμένη πρέπει να βρίσκεται σε ενεργό εργασιακή σχέση εξαρτημένης εργασίας κατά την έναρξη της άδειας μητρότητας.
- Να έχει λάβει παροχές μητρότητας από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ή τον Ειδικό Λογαριασμό Ξενοδοχοϋπαλλήλων.
Η δικαιούχος υποβάλλει ‒η ίδια ή δι’ αντιπροσώπου‒ αίτηση στην αρμόδια υπηρεσία του ΟΑΕΔ εντός αποκλειστικής προθεσμίας 60 ημερών από τη λήξη της άδειας μητρότητας (τοκετού και λοχείας), της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας ή και της ετήσιας κανονικής άδειας.
Δικαιολογητικά
- Βεβαίωση εργοδότη από την οποία θα προκύπτει η ενεργός εργασιακή σχέση κατά την έναρξη της άδειας μητρότητας, το είδος, η μορφή, η διάρκεια της εργασιακής σχέσης, οι μηνιαίες αποδοχές, ο μέσος όρος των ωρών μερικής απασχόλησης, η ημερομηνία πρόσληψης, και για συμβάσεις ορισμένου χρόνου η ημερομηνία λήξης τους, η λήψη της ετήσιας κανονικής άδειας, που ενδεχομένως χορηγήθηκε μετά την άδεια λοχείας, ή της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας καθώς επίσης και ο φορέας επικουρικής της ασφάλισης και το ύψος των εισφορών εργοδότη και εργαζόμενου.
- Αντίγραφο βεβαίωσης επιδόματος μητρότητας (κυοφορίας - λοχείας) από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ή τον Ειδικό Λογαριασμό Ξενοδοχοϋπαλλήλων.
- Υπεύθυνη δήλωση της δικαιούχου, με την οποία αναλαμβάνει την υποχρέωση να γνωστοποιήσει εντός οκτώ ημερών στην υπηρεσία του ΟΑΕΔ οποιαδήποτε μεταβολή της εργασιακής της σχέσης καθώς και τον αριθμό μητρώου ΙΚΑ και τον ΑΦΜ.
- Αριθμό λογαριασμού (ΙΒΑΝ) Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας, στον οποίο πρέπει να εμφανίζεται πρώτη η δικαιούχος.
Ο ΟΑΕΔ υποχρεούται να καταβάλλει στην εργαζόμενη μητέρα μηνιαίως ποσό ίσο με τον κατώτατο μισθό, όπως κάθε φορά καθορίζεται με βάση την ΕΓΣΣΕ, καθώς και αναλογία δώρων εορτών και επιδόματος αδείας με βάση το προαναφερόμενο ποσό. Σε περίπτωση απασχόλησης μέχρι και τέσσερις ώρες ημερησίως ή μέχρι 13 ημέρες τον μήνα, κατά μέσο όρο στη διάρκεια του εξαμήνου που προηγείται της άδειας κυοφορίας, το καταβαλλόμενο ποσό ισούται με το μισό του ανωτέρω καθοριζόμενου ποσού.
Ο χρόνος της ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας λογίζεται ως χρόνος ασφάλισης στον κλάδο σύνταξης και ασθένειας του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ καθώς επίσης και στον κλάδο επικουρικής ασφάλισης, οι δε προβλεπόμενες εισφορές υπολογίζονται επί του κατά περίπτωση αναφερόμενου ποσού, από το οποίο ο ΟΑΕΔ παρακρατεί την προβλεπόμενη εισφορά της ασφαλισμένης και την αποδίδει στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και στο αντίστοιχο επικουρικό ταμείο, μαζί με την προβλεπόμενη εργοδοτική εισφορά που βαρύνει τον Οργανισμό.
Προστασία από την απόλυση
Σύμφωνα με το ισχύον καθεστώς, απαγορεύεται και είναι άκυρη η απόλυση εργαζόμενης στις εξής περιπτώσεις:
- Kατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της
- Για το χρονικό διάστημα 18 μηνών μετά τον τοκετό
- Για το διάστημα απουσίας της από την εργασία για μεγαλύτερο χρόνο, λόγω ασθένειας που οφείλεται στην κύηση ή τον τοκετό.
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ ΟΓΑ
Επίδομα τέκνων και ειδικό επίδομα στήριξης
Ποιους αφορά:
Επιδόματα τέκνων δικαιούνται να λάβουν όσοι φορολογούμενοι έχουν εξαρτώμενα τέκνα και πληρούν συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια.
Ποια νοούνται ως «εξαρτώμενα τέκνα» μιας οικογένειας;
- Τα φυσικά τέκνα, θετά ή αναγνωρισθέντα, που είναι άγαμα και δεν υπερβαίνουν το 18ο έτος της ηλικίας τους ή το 19ο έτος εφόσον φοιτούν στη μέση εκπαίδευση. Για τέκνα που φοιτούν σε ανώτερο ή ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα της Ελλάδας ή αναγνωρισμένο του εξωτερικού ή σε Ινστιτούτο Επαγγελματικής Κατάρτισης, τα επιδόματα καταβάλλονται μόνο κατά τον χρόνο φοίτησής τους, που προβλέπεται από τον οργανισμό της κάθε σχολής και σε καμία περίπτωση πέραν της συμπλήρωσης του 24ου έτους της ηλικίας τους.
- Τέκνα με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω που έχουν συμπληρώσει το 18ο, αλλά όχι το 24ο έτος της ηλικίας τους.
- Τέκνα των συζύγων από άλλο γάμο, εφόσον αυτοί έχουν την αποκλειστική ευθύνη διατροφής τους και εφόσον ο πρώην σύζυγος ή η πρώην σύζυγος δεν επιδοτείται για τα τέκνα αυτά. Για τα τέκνα αυτά ισχύουν τα ηλικιακά όρια που αναφέρονται στην πρώτη περίπτωση.
- Ορφανά και από τους δύο γονείς τέκνα που αποτελούν ίδια οικογένεια. Ισχύουν τα ηλικιακά όρια που αναφέρονται στην πρώτη περίπτωση.
Δικαιολογητικά για τα εξαρτώμενα τέκνα
Κατά περίπτωση, μερικές φορές απαιτούνται τα ακόλουθα δικαιολογητικά:
- Πιστοποιητικό σπουδών για τέκνα τα οποία μετά τη συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας τους φοιτούν στη μέση εκπαίδευση, σε ανώτερο ή ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα της Ελλάδας ή αναγνωρισμένο του εξωτερικού καθώς και σε Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ). Εάν πρόκειται για εκπαιδευτικό ίδρυμα χώρας του εξωτερικού, εκτός των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το πιστοποιητικό σπουδών πρέπει να είναι θεωρημένο από το ελληνικό προξενείο.
- Εφόσον στην οικογένεια υπάρχει εξαρτώμενο τέκνο που έχει συμπληρώσει το 18ο αλλά όχι το 24ο έτος της ηλικίας του, δεν είναι σπουδαστής ή φοιτητής και έχει ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω, απαιτείται ιατρική γνωμάτευση του ΚΕΠΑ ή απόφαση Υγειονομικής Επιτροπής του ΙΚΑ.
- Δικαστική απόφαση επιμέλειας ανήλικων τέκνων.
Τα παραπάνω δικαιολογητικά θα πρέπει να είναι σε ισχύ τη χρονική στιγμή που υποβάλλεται το έντυπο Α21.
