Οι ευρωβουλευτές θα συζητήσουν την εφαρμογή των κανόνων που θεσπίστηκαν το 2020 που συνδέουν την εκταμίευση πόρων της ΕΕ με τον σεβασμό του κράτους δικαίου και των αξιών της ΕΕ από τα κράτη μέλη. Αναμένεται να γίνει σύνοδος ολομέλειας στα μεέσα Ιουνίου.
Επείγει η υπεράσπιση του κράτους δικαίου
Ο Gert Jan Koopman, γενικός διευθυντής της υπηρεσίας προϋπολογισμού της Επιτροπής σε μια συνεδρίαση τόνισε τον ευαίσθητο χαρακτήρα της επιβολής πιθανών εκτιμήσεων της Επιτροπής σχετικά με το κράτος δικαίου στις χώρες της ΕΕ: «Οι αποφάσεις που λαμβάνονται θα υπόκεινται σε πλήρη δικαστικό έλεγχο από το [Ευρωπαϊκό] Δικαστήριο», είπε. «Αυτό θα πρέπει να γίνει από την αρχή με σωστό τρόπο. Δεν μπορούμε να κάνουμε λάθη και να κάνουν προσφυγή σε υποθέσεις που ακυρώνονται από το Δικαστήριο. Αυτό θα είναι μία καταστροφή».
Η Επιτροπή προετοιμάζει κατευθυντήριες γραμμές που θα εξηγούν πώς θα εφαρμόσει το νόμο. Ο Koopman είπε ότι η Επιτροπή θα ζητήσει τη γνώμη του Κοινοβουλίου για τις κατευθυντήριες γραμμές κατά το πρώτο μισό του Ιουνίου.
Οι ευρωβουλευτές δήλωσαν ότι ο κανονισμός είναι ήδη αρκετά σαφής. «Αν κάποιος ήθελε να έχει ένα πολύ σύντομο σύνολο κατευθυντήριων γραμμών, θα μπορούσε απλώς να γράψει σε μια πρόταση: «Ρίξτε μια ματιά στον κανονισμό », δήλωσε η ευρωβουλευτής της Φιλανδίας.
Άλλοι ευρωβουλευτές δήλωσαν ότι υπάρχει κρίση δικαίου στην ΕΕ και κάλεσαν την Επιτροπή να ενεργήσει αποφασιστικά για να αποτρέψει περαιτέρω επιδείνωση. Ο Γερμανός ευρωβουλευτής των Πρασίνων δήλωσε: «Έχουμε απόλυτη εμπιστοσύνη στην ικανότητα της Επιτροπής να παρακολουθεί, να εντοπίζει και να αξιολογεί περιπτώσεις. Έχουμε μερικούς από τους πιο έξυπνους δικηγόρους στην Ευρώπη, έχουμε τους καλύτερους δημόσιους υπαλλήλους για να προστατεύσουμε τον προϋπολογισμό της ΕΕ και το κράτος δικαίου. Ωστόσο, η εντύπωση είναι, και αναφέρομαι εκ μέρους εκατομμυρίων πολιτών της ΕΕ, ότι δεν υπάρχει η αίσθηση του επείγοντος. Νιώθεις σαν να κάθεσαι σε αυτό το καμένο σπίτι και να λες: Πριν καλέσουμε την πυροσβεστική, να βρούμε οδηγίες για το πώς μπορούν να σβήσουμε αυτήν την πυρκαγιά».
Σκληραίνει την πολιτκή της η ΕΕ
Η νομοθεσία που εγκρίθηκε στα τέλη του 2020 εξαρτά την πρόσβαση στα κονδύλια της ΕΕ από τον σεβασμό του κράτους δικαίου. Εάν η Επιτροπή αποδείξει ότι μια χώρα παραβιάζει το κράτος δικαίου και απειλεί τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ, μπορεί να προτείνει την περικοπή ή το πάγωμα των πληρωμών από τον προϋπολογισμό της ΕΕ προς αυτό το κράτος μέλος.
Το Συμβούλιο πρέπει να λάβει την απόφαση με ειδική πλειοψηφία. Οι κανόνες επιδιώκουν επίσης την προστασία των συμφερόντων των τελικών δικαιούχων, όπως αγρότες, φοιτητές, μικρές επιχειρήσεις ή ΜΚΟ, που δεν πρέπει να τιμωρηθούν για τις ενέργειες των κυβερνήσεων.
Δικαστικό «χαστούκι» στην Ουγγαρία
Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέρριψε την αίτηση αναίρεσης που είχε καταθέσει η Ουγγαρία κατά της διαδικασίας που ξεκίνησε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με στόχο να υποχρεώσει τη χώρα να λογοδοτήσει για την παραβίαση των αξιών της ΕΕ.
Το Ευρωκοινοβούλιο ξεκίνησε τις σχετικές ενέργειες το 2018, προκειμένου να αναγκάσει τα υπόλοιπα 26 κράτη μέλη να επιβάλλουν κυρώσεις στη Βουδαπέστη, σχετικά με τις παρεμβάσεις στο συνταγματικό και το εκλογικό σύστημα της χώρας, την ανεξαρτησία του δικαστικού της συστήματος, τη διαφθορά και τη σύγκρουση συμφερόντων.
Η διαδικασία με τίτλο «Άρθρο 7» περιλαμβανόταν σε ψήφισμα που εγκρίθηκε με 448 ψήφους υπέρ, 197 κατά και 48 αποχές, με την Ουγγαρία να ισχυρίζεται ότι εάν ληφθούν υπόψη οι τελευταίες, η ψηφοφορία δε διαθέτει την απαιτούμενη πλειοψηφία των δύο τρίτων.
Ωστόσο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι «ορθώς το Ευρωκοινοβούλιο δε συνεκτίμησε την αποχή κατά την καταμέτρηση των ψήφων για το εν λόγω ψήφισμα».
Σε ανάρτησή της στο Facebook, η υπουργός Δικαιοσύνης της Ουγγαρίας Τζούντιτ Βάργκα επέμεινε ότι οι αποχές έπρεπε να είχαν υπολογιστεί, καθώς, όπως ισχυρίζεται, «συνεπάγονται σιωπηρή διαφωνία. Όπως και προηγουμένως, στο πνεύμα της πιστής συνεργασίας, η Ουγγαρία είναι έτοιμη για διάλογο σχετικά με ζητήματα που αφορούν και το κράτος δικαίου. Αλλά εξακολουθούμε να απορρίπτουμε το πολιτικώς υποκινούμενο κυνήγι μαγισσών», έγραψε η Βάργκα.
Το «μαύρο πρόβατο» της ΕΕ η Ουγγαρία
Εάν τα κράτη της ΕΕ αποτύχουν να δράσουν αυτή τη φορά, η ταυτότητα της Ευρώπης ως κοινότητας που βασίζεται στο κράτος δικαίου θα υποστεί θανατηφόρο πλήγμα και η μακρά αργή ολίσθηση προς τον αυταρχισμό στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη θα μπορούσε να επιταχυνθεί πέρα από το σημείο της μη επιστροφής.
Παράδειγμα προς αποφυγήν αποτελεί η Ουγγαρία όπου ο πρωθυπουργός Βίκτωρ Ορμπάν έχει ακόρεστη όρεξη για εξουσία. Το 2018, το πιο διακεκριμένο ακαδημαϊκό ίδρυμα της χώρας, η Ακαδημία Επιστημών, αφαιρέθηκε από τον προϋπολογισμό και την αυτονομία του. Το 2019, η κυβέρνηση άρχισε να ιδιωτικοποιεί το πανεπιστημιακό σύστημα και να τοποθετεί κυβερνητικούς διορισμούς σε εποπτικά συμβούλια. Πρόσφατα, ένας συνταγματάρχης τοποθετήθηκε υπεύθυνος του Πανεπιστημίου Θεάτρου και Τεχνών Κινηματογράφου, παρά τις συνεχιζόμενες διαμαρτυρίες από καθηγητές και φοιτητές. Όλα αυτά σε μια χώρα όπου η ελεύθερη συζήτηση καταπνίγεται από μια συστηματική εξαγορά ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης. Σχεδόν το 80% των μέσων ενημέρωσης της Ουγγαρίας είναι φιλικά προσκείμενα στο καθεστώς.
Πέρσι το Κοινοβούλιο της Ουγγαρίας ενέκρινε νομοθεσία, με την οποία επιτρέπει στον πρωθυπουργό να κυβερνά με διατάγματα και να επιβάλλει «κατάσταση έκτακτης ανάγκης» κατά το δοκούν. Ξένα εκπαιδευτικά ιδρύματα διώκονται ως «παραρτήματα του Σόρος», ανεξάρτητοι δημοσιογράφοι φιμώνονται. Παροιμιώδης είναι η άρνηση του Όρμπαν να στηρίξει μία ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου ή να δεχθεί έστω και έναν (1) πρόσφυγα στην Ουγγαρία, ενώ την ίδια στιγμή προθύμως παραχωρεί πολιτικό άσυλο στον φυγόδικο Νίκολα Γκρουέφσκι. Και όλα αυτά τη στιγμή που καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα δεν επωφελείται τόσο πολύ από ευρωπαϊκά κονδύλια παντός είδους, όσο η Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν. «Βικτάτορα» αποκαλούν πλέον τον Βίκτορ Όρμπαν οι πολιτικοί του αντίπαλοι.
Γιατί παραμένει στην εξουσία;
Ο Βίκτορ Όρμπαν παραμένει δημοφιλής στην πατρίδα του εξαιτίας της στάσης του στη διατήρηση του θεσμού της οικογένειας. Σε πρόσφατη έρευνα του ουγγρικού Ινστιτούτου Policy Solutions και απαντώντας στο ερώτημα «σε ποιους τομείς έχει κάνει η Ουγγαρία τη μεγαλύτερη πρόοδο τα τελευταία δέκα χρόνια», το 57% των ερωτηθέντων επισημαίνει τη «στήριξη για τις οικογένειες», το 45% «την άμυνα απέναντι στους μετανάστες» και το 30% «το υψηλότερο επίπεδο μισθών και διαβίωσης». Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία δέκα χρόνια η Ουγγαρία παρουσιάζει συνεχώς θετικούς δείκτες ανάπτυξης με εξαίρεση το 2012 και το 2020. Στην έρευνα της Policy Solutions το 55% διαπιστώνει ότι υπάρχει νεποτισμός στην Ουγγαρία, αλλά δεν φαίνεται να το θεωρεί μείζον πρόβλημα. Όπως γράφει η ελβετική εφημερίδα Neue Zürcher Zeitung (ΝΖΖ), η άποψη που επικρατεί είναι ότι «έτσι κι αλλιώς όλοι οι πολιτικοί βάζουν λεφτά στην τσέπη, με τον Όρμπαν τουλάχιστον τα χρήματα δεν βγαίνουν εκτός συνόρων…».
