Τι γιορτάζουμε την 28η Οκτωβρίου; Οι περισσότεροι από μας γνωρίζουμε ότι η σημερινή μέρα σχετίζεται με τον πόλεμο του 1940. Ωστόσο, γνωρίζουμε στ' αλήθεια τι ακριβώς είναι αυτό που γιορτάζουμε;
Η 28η Οκτωβρίου όπως όλοι ξέρουμε αποτελεί Εθνική Επέτειο της Ελλάδας και (προαιρετική αργία). Και γνωρίζουμε πολλοί καλά πως πρόκειται για την επέτειο του «ΟΧΙ». Ωστόσο, ξέρουμε τι πραγματικά γιορτάζουμε σήμερα; Είτε έχουμε μια ιδέα, είτε όχι, ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.
Εθνική Επέτειος η 28η Οκτωβρίου
Η σημερινή ημερομηνία καθιερώθηκε να εορτάζεται στην Ελλάδα και την Κύπρο κάθε χρόνο ως επίσημη εθνική εορτή και αργία. Επίσης, σε πολλές χώρες του κόσμου, ελληνικές κοινότητες γιορτάζουν την Επέτειο του «ΌΧΙ».
Είσοδος Ελλάδας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Η Επέτειος του «ΟΧΙ» μας θυμίζει μέχρι και σήμερα την άρνηση της Ελλάδας να αποδεχτεί τις ιταλικές αξιώσεις που υπήρχαν σε τελεσίγραφο που επιδόθηκε στις 28 Οκτωβρίου 1940.
Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για τι ιστορικό «Όχι» από τον Έλληνα Δικτάτορα που έφερε τίτλο του Πρωθυπουργού Ιωάννη Μεταξά.
Η άρνηση του αυτή επέφερε την είσοδο της χώρας μας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και κατ' επέκταση αποτελεί την έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940.
Το χρονικό του Ελληνοϊταλικού πολέμου
Ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος του 1940-41 (ή όπως είναι γνωστός στη χώρα μας, Πόλεμος του ’40 ή Έπος του ’40) ήταν η πολεμική σύγκρουση μεταξύ Ελλάδας και συνασπισμού Ιταλίας και Αλβανίας.
Η σύγκρουση αυτή διήρκεσε από τις 28 Οκτωβρίου 1940 μέχρι τις 31 Μαΐου 1941. Τότε, ολοκληρώθηκε και η κατάληψη της χώρας από τις Γερμανικές δυνάμεις, οι οποίες επιτέθηκαν στην Ελλάδα στις 6 Απριλίου 1941.
Τη στιγμή που έγινε η γερμανική εισβολή στη χώρα, ο Ελληνικός στρατός είχε προελάσει στα Αλβανικά εδάφη, ως αποτέλεσμα της μέχρι τότε αποτελεσματικής αντιμετώπισης των Ιταλο-Αλβανικών δυνάμεων.
Η άρνηση της Ελλάδας εορτάζεται στην Επέτειο του «Όχι»
Τότε, η ιταλική κυβέρνηση απέστειλε στην Ελλάδα τελεσίγραφο με το οποίο και απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση του ιταλικού στρατού από την Ελληνοαλβανική μεθόριο προκειμένου να μπορέσει να καταλάβει κάποια στρατηγικά σημεία της Ελλάδος. Και αυτό για τις ανάγκες ανεφοδιασμού και άλλων διευκολύνσεών για τη μετέπειτα προώθηση του στην Αφρική.
Το «κεφάλαιο Μουσολίνι»
Ο πόλεμος αυτός ήταν προϊόν της επεκτατικής πολιτικής του φασιστικού καθεστώτος του Μπενίτο Μουσολίνι που είχε εγκαθιδρύσει στην Ιταλία και που άρχισε να εκδηλώνεται με την έναρξη του Β’ Π.Π. και ειδικότερα μετά τη συνομολόγηση του Χαλύβδινου Συμφώνου.
Έχοντας ως πρότυπο τις κατακτήσεις του Χίτλερ, στα μέσα του 1940, ο Μπενίτο Μουσολίνι, θέλησε να αποδείξει στους Γερμανούς συμμάχους του Άξονα πως μπορεί και ο ίδιος να οδηγήσει την Ιταλία σε ανάλογες στρατιωτικές επιτυχίες.
Η Ιταλία είχε ήδη κατακτήσει την Αλβανία από την άνοιξη του 1939. Καθώς και πολλές βρετανικές βάσεις στην Αφρική, όπως τη Σομαλιλάνδη, το καλοκαίρι του 1940. Ωστόσο, αυτές δεν ήταν επιτυχίες ανάλογες αυτών.
Παράλληλα, ο Μουσολίνι επιθυμούσε να ισχυροποιήσει τα συμφέροντα της Ιταλίας στα Βαλκάνια, που ένιωθε ότι απειλούνταν από τη γερμανική πολιτική από την στιγμή που η Ρουμανία είχε δεχθεί την γερμανική προστασία για τα πετρελαϊκά της κοιτάσματα.
Το τελεσίγραφο του Μουσολίνι και το «Όχι» του Μεταξά
Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου του 1940, ο Ιταλός Πρέσβης στην Αθήνα, Εμανουέλε Γκράτσι επέδωσε ιδιόχειρα στο Ιωάννη Μεταξά, τελεσίγραφο. Σύμφωνα με αυτό απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση του Ιταλικού στρατού από την Ελληνοαλβανική μεθόριο.
Μετά το «Όχι»
Μετά την άρνηση του δικτάτορα, ιταλικές στρατιωτικές δυνάμεις άρχισαν επιχειρήσεις εισβολής στην Ελλάδα μέσω των Ελληνο-αλβανικών συνόρων.
Ο Ελληνικός Στρατός αντεπιτέθηκε και ανάγκασε τον ιταλικό σε υποχώρηση. Μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου οι Ελληνικές δυνάμεις είχαν προωθηθεί στο ένα τέταρτο σχεδόν του εδάφους της Αλβανίας, καταλαμβάνοντας κατά σειρά τις πόλεις: Κορυτσά, Πόγραδετς, Άγιοι Σαράντα, Αργυρόκαστρο και Χειμάρρα.
Η αντεπίθεση των Ιταλών, το Μάρτιο του 1941, απέτυχε, με κέρδος μόνο μικρές εδαφικές εκτάσεις στην περιοχή βόρεια της Χειμάρρας.
Αρχές Απριλίου, με την έναρξη της γερμανικής επίθεσης, οι Ιταλοί ξεκίνησαν και αυτοί νέα αντεπίθεση.
Από τις 12 Απριλίου, ο Ελληνικός Στρατός άρχισε να υποχωρεί από την Αλβανία, προκειμένου να μην περικυκλωθεί από τους Γερμανούς.
Ακολούθησε η συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς, στις 20 Απριλίου και με τους Ιταλούς, τρεις μέρες αργότερα, οι οποίες περαίωσαν τυπικά τον ελληνοϊταλικόγερμανικό πόλεμο.
Η απόκρουση της ιταλικής εισβολής αποτέλεσε την πρώτη νίκη των Συμμάχων κατά των δυνάμεων του Άξονα στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Γεγονός που ανύψωσε το ηθικό των λαών στη σκλαβωμένη Ευρώπη.
Η Ελλάδα καθόρισε την έκβαση του πολέμου;
Πολλοί ιστορικοί υποστηρίζουν ότι η νίκη των Ελλήνων επηρέασε την έκβαση ολόκληρου του πολέμου, καθώς υποχρέωσε τους Γερμανούς να αναβάλουν την επίθεση κατά της Σοβιετικής Ένωσης, για να βοηθήσουν τους συμμάχους τους Ιταλούς που έχαναν τον πόλεμο με την Ελλάδα.
Η καθυστερημένη επίθεση τον Ιούνιο του 1941, ενέπλεξε τις γερμανικές δυνάμεις στις σκληρές συνθήκες του ρωσικού χειμώνα, με αποτέλεσμα την ήττα τους στη διάρκεια της Μάχης της Μόσχας.
Γιατί καθιερώθηκε ως «εορτασμός»
Το «Έπος του Σαράντα», το οποίο ακολούθησε, και οι μεγάλες νίκες του ελληνικού στρατού εις βάρος των Ιταλών, καθιερώθηκε αργότερα ως ημέρα εορτασμού μετουσιωμένη την 28η Οκτωβρίου. Δηλαδή, την ημέρα που δόθηκε του ιταλικό τελεσίγραφο και ήρθε η άρνηση του Ιωάννη Μεταξά να συναινέσει.
Η Ελλάδα γιορτάζει με την 28η Οκτωβρίου την είσοδό της στον πόλεμο, ενώ οι περισσότερες άλλες χώρες γιορτάζουν την ημερομηνία λήξης του πολέμου.
Πότε καθιερώθηκε
Η επέτειος του «ΟΧΙ» γιορτάστηκε για πρώτη φορά στα χρόνια της Κατοχής. Στο κεντρικό κτίριο και στον προαύλιο χώρο του Πανεπιστημίου Αθηνών έλαβε χώρα ο πρώτος εορτασμός στις 28 Οκτωβρίου 1941.
Γίνονταν ομιλίες από τους φοιτητές, ενώ μίλησε για την επέτειο την παραμονή και ο καθηγητής Κωνσταντίνος Τσάτσος, ο οποίος αρνήθηκε να κάνει μάθημα την ημέρα της επετείου με αποτέλεσμα να απολυθεί από το Πανεπιστήμιο.
Στην δεύτερη επέτειο (28/10/1942), ο εορτασμός πραγματοποιήθηκε στην Πλατεία Συντάγματος με πρωτοβουλία των οργανώσεων ΕΠΟΝ και ΠΕΑΝ.
Υπήρχε ανησυχία για το πώς θα αντιδράσουν οι ιταλικές δυνάμεις κατοχής, οι οποίες όμως δεν παρενέβησαν. Εκδηλώσεις και διαδηλώσεις εκείνη την ημέρα έγιναν και σε άλλες πόλεις.
Στον Πειραιά πραγματοποιήθηκαν συγκεντρώσεις, ανέβαινε κάποιος σε μια καρέκλα, έβγαζε ένα σύντομο λόγο, και κατόπιν διαλύονταν, ώστε να αποφύγουν επέμβαση των καραμπινιέρων.
Πρώτος επίσημος εορτασμός
Η επέτειος γιορτάστηκε επίσημα, για πρώτη φορά, στις 28 Οκτωβρίου 1944 με παρέλαση ενώπιον του τότε πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου.
Η Εκκλησία της Ελλάδος αποφάσισε, το 1952, η γιορτή της Αγίας Σκέπης από την 1η Οκτωβρίου να μεταφερθεί στις 28 Οκτωβρίου, με το αιτιολογικό ότι η Παναγία βοήθησε τον Ελληνικό Στρατό στον πόλεμο της Αλβανίας.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
- Πώς αμείβονται όσοι εργαστούν την 28η Οκτωβρίου
- 28η Οκτωβρίου: Πώς θα εορταστεί η επέτειος στα σχολεία
- Καιρός: Σημαντική επιδείνωση ανήμερα της 28ης Οκτωβρίου
- Ομόνοια: Στα γαλανόλευκα το συντριβάνι για την 28η Οκτωβρίου
- Επέτειος 28ης Οκτωβρίου: Δεν θα παραστούν στη δοξολογία τα μέλη της κυβέρνησης
