O απόηχος της πτώσης της Χαλυβουργικής ΑΕ περιλαμβάνει από επισφαλή δάνεια και εξαθλίωση για εκατοντάδες εργαζόμενους μέχρι οικογενειακές διαμάχες και τον διφορούμενο σχεδιασμό της μεταπολεμικής ελληνικής οικονομίας.
Η αρχή του επιλόγου
Τον επίλογο στη μακρά ιστορία της βιομηχανίας ξεκίνησε να γράφει πρόσφατα η Εθνική Τράπεζα Ελλάδος, επικεφαλής του σχήματος τραπεζών που συσσωρεύουν τα απλήρωτα δάνεια της βιομηχανίας, όταν τον Φεβρουάριο κατέθεσε στη Δικαιοσύνη αίτηση υπαγωγής της Χαλυβουργικής σε διαδικασία ειδικής διαχείρισης.
Έκτοτε έχουν ενταθεί έχει κορυφωθεί η ένταση ανάμεσα στα δύο αντίδικα μέρη, με την Εθνική Τράπεζα Ελλάδος να αντικρούει τις κατηγορίες της Χαλυβουργικής τονίζοντας το σύνολο των απλήρωτων υποχρεώσεων της εταιρείας το οποίο αγγίζει τα €562εκ. (στοιχεία Δεκ. ’18) αλλά και την καλή πίστη που έδειξε η Τράπεζα πρωτού προβεί σε καταγγελία.
Από την πλευρά της η διοίκηση και οι μέτοχοι της Χαλυβουργικής απαντούν με ανακοίνωση η οποία διαβάλει την ΕΤΕ και εξαπολύει επίθεση και κατηγορίες και κάτά της Pricewaterhouse Coopers, κάνοντας λόγο για τον ύποπτο ρόλο της στο «ξεπούλημα» της βιομηχανίας. Συγκεκριμένα κατηγορεί την PWC για «κατάφωρη παραβίαση των στοιχειωδών κανόνων δεοντολογίας και σύγκρουσης συμφερόντων που διέπουν τις ελεγκτικές εταιρείες» ενώ παράλληλα στοχοποιεί τον Παύλο Μυλωνά, Διευθύνων Σύμβουλο της Ε.Τ.Ε., για παρασκηνιακές πρακτικές που ζημιώνουν τόσο την ίδια την Τράπεζα όσο και τους μετόχους της.
Η χαλυβουργία στην Ευρώπη αργοπεθαίνει εδώ και δεκαετίες και η αίτηση για εκκαθάριση της Χαλυβουργικής και για εκποίησή της αναμένεται να οδηγήσει σε δυνητικά ενδιαφερόμενους άλλων βιομηχανικών ή ενεργειακών ίσως κλάδων. Όπως επισημαίνουν η Διοίκηση της Χαλυβουργικής αυτό ενέχει τον κίνδυνο να «χαθούν οι άδειες για τη χρήση του αιγιαλού και κατ' επέκταση των λιμενικών εγκαταστάσεων της Χαλυβουργικής...» και να απαξιωθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης.
Οι παράγοντες της πτώσης
Η ναυαρχίδα των εταιρειών της οικογένειας των Αγγελόπουλων είχε ολοκληρωτικά εξαλείψει κάθε ελπίδα «διάσωσής της» από το 2018, μετά από μακροχρόνιες άκαρπες προσπάθειες να διευθετήσει τα χρέη της. Οι εγκαταστάσεις έκλεισαν επίσημα όταν διακόπηκε και η ηλεκτροδότησης τους, εξαιτίας του χρέους των 31,4 εκ. Ευρώ προς τη ΔΕΗ και αφού οι Αγγελόπουλοι δεν εκμεταλλεύτηκαν την περίοδο χάριτος που τους παραχωρήθηκε για να αποπληρώσουν.
Η πτώση της Χαλυβουργικής θυμίζει παράλληλα και λίγο από δραματική τηλεοπτική σειρα, με μία θυελλώδη season finale να διαρκεί σχεδόν τρία χρόνια, ξεκινώντας από τη δημοσιοποίηση της ενδοοικογενειακής διαμάχης μεταξύ του βασικού μετόχου Κωνσταντίνου Αγγελόπουλου και των δύο γιων του, για την κυριότητα και διαχείριση της περιουσίας. Παρά το σασπένς που προκαλούν οι έριδες και οι αντιμαχίες των πρωταγωνιστών, δεν μπορεί να μη ξεχωρίσει η ουσία της ιστορίας της οικογένειας των Αγγελόπουλων · μια βαθιά κερδοσκοπικής ηθικής ιστορία, που κρατώντας πάντα αγκαζέ το πολιτικό σύστημα της Ελλάδας, έθεσε τη βάση για οικονομική ανάπτυξη, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και χώρο για εμπορικές δραστηριότητες αλλά τελικά, ως είθιστε, αλλάζοντας, χωρίς ενδοιασμούς, ρότα όταν ο καιρός δεν ήταν πια τόσο ευνοϊκός για τα συμφέροντα της. Η Χαλυβουργική, όπως και αν καταλήξει να σωπάσει, θα αφήσει αναμφισβήτητα πίσω της οικονομικά συντρίμμια και χρέη προς κάθε κατεύθυνση.
Το παρελθόν, η Κατοχή και το Σχέδιο Μάρσαλ της μεταπολεμικής ανάπτυξης
Η εκκίνηση της επιχειρηματικης δράσης της οικογένειας Αγγελόπουλων σηματοδοτείται το 1925, όταν ο Θεόδορος Αγγελόπουλος ξεκίνησε το εμπόριο ειδών σιδήρου. Οι γιοι του, Παναγιώτης και Δημήτρης δημιουργούν το εργοστάσιο παραγωγής ειδων συρματουργίας στην οδό Πειραιώς το οποίο μέχρι το 1938 έχει μετατραπεί σε ένα μικρό χαλυβουργείο.
Η κατοχική περίοδος βρίσκει αντιφατική την ιστορία της οικογένειας, με την επίσημη εκδοχή της ίδιας της εταιρείας να αναφέρει ότι σταματά την προσπάθεια ανάπτυξής της και στον αντίλογο, τον ιστορικό Δ. Κούκουνα να καταδεικνύει τους Αγγελόπουλους για αρμονική συνεργασία με τον Ναζιστικό Γερμανικό Στρατό για κατασκευή συρματοπλεγμάτων και άλλων έργων για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των αιχμαλώτων στην Ελλάδα. [1]
Παράλληλα, και σε πλήρη αντιφωνία με τα παραπάνω, ο μεγαλύτερος εκ των τριών υιών, ο Αγγελής Αγγελόπουλος, ακολουθεί τις Οικονομικές επιστήμες και την πολιτική, ενώ στην Κατοχή παίρνει μέρος στην Εθνική Αντίσταση, προσκείμενος στο ΕΑΜ και διατελλόντας γραμματέας οικονομικών στην Π.Ε.Ε.Α (Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης).
Η επιχειρηματική δραστηριοποίηση της Χαλυβουργικής συνεχίζει να πλέκει έναν ιστό μυστηρίου αφού ήταν μία από τις εφτά μόνο ελληνικές βιομηχανίες που επωφελήθηκαν το Σχέδιο Μάρσαλ για να καρπώσουν τα «δανεικά και αγύριστα» πιστωτικά κεφάλαια και να ανέβουν στην ελίτ πίστα της ελληνικής οικονομίας.
Όσο η Ελλάδα κατακερματίζεται από τον Εμφύλιο, οι Αγγελόπουλοι δεν αποχρεώνουν φυσικά τα δάνεια αλλά ούτε και επενδύουν ως προς τα συμφωνημένα στην αναβάθμιση των εγκαταστάσεων της βιομηχανίας.
Η ανάπτυξη και η αρχή της δραματικής πλοκής
Φτάνοντας στο 1961 η βιομηχανία καθετοποιεί την παραγωγή της και σύντομα ολοκληρώνει την πρώτη υψικάμινο της Ελλάδος. Μέχρι το 1982 η βιομηχανία χαρακτηρίζεται κολοσσός έχοντας πλέον μια υπερσύγχρονη μονάδα παραγωγής χαλυβδοφύλλων ψυχρής έλασης.
Το σενάριο για την πορεία της οικογένειας εξακολουθεί να εξελίσσεται παράδοξα, αφού το 1983 εκτυλίσσεται το «σκανδαλο της Χαλυβουργικής» με τον τότε υπουργό Β. Κεδίκογλου να εξαγγέλει μέτρα ελέγχου και να επιβάλλει πρόστιμο 8 δις. Δραχμών για παράνομη εξαγωγή συναλλάγματος μεταξύ 1970 -1980. Το πρόστιμο παραγράφεται και στην ταραχώδη ιστορία των Αγγελόπουλων προστίθεται η δολοφονία του Δημήτρη Αγγελόπουλου στο Κολωνάκι από την 17 Νοέμβρη, η οποία τον στοχοποιεί ως έναν «τυπικό Έλληνα μεγαλο-καπιταλιστή» που αφήνει σκόπιμα τη βιομηχανία του να χρεοκοπήσει.
Λίγο αργότερα, το 1995, οι διάδοχοι του Παναγιώτη Αγγελόπουλου, Θεόδωρος (σύζυγος της Γιάννας Δασκαλάκη, τέως βουλευτή της ΝΔ και πρόεδρος επιτροπής των Ολυμπιακών αγώνων) και Κωνσταντίνος (πρωταγωνιστής της δικαστικής διαμάχης του 2018), «μονομαχούν» για την περιουσία του πατέρα τους και του ζητούν τον «λογαριασμό» για τη μοιρασιά των 56 οικογενειακών επιχειρήσεων.
Ο Κωνσταντίνος τελικά κρατάει τα σκήπτρα των ελληνικών επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένης της Χαλυβουργικής και των ναυτιλιακών επιχειρήσεων (Όμιλος Arcadia) για να βιώσει ξανά την οικογενειακή ίντριγκα λίγο αργότερα, όταν οι δικοί του γιοι, Παναγιώτης και Γιώργος, βασιζόμενοι στην εκφυλιστική ασθένεια του πατέρα τους, καταφεύγουν στα δικαστήρια επικαλούμενοι «βαρύτατη ψυχοδιανοητική έκπτωση» και εκμετάλλευση των κεφαλαίων της οικογένειας από τη μητριά τους, Ευανθία Παπαγιαννοπούλου, που χειρίζεται τον ασθενικό εφοπλιστή για ιδιοτελείς σκοπούς.
Οι «παράπλευρες» απώλειες
Μέσα σε αυτή τη δίνη ανατροπών και πισόπλατων μαχαιρωμάτων, γράφεται παράλληλα ο επίλογος της Βιομηχανίας μαζί με την, κατά πολλούς χαρακτηριζόμενη «θεατρική», προσπάθεια σωτηρίας της.
Στο βωμό της διάσωσης της Χαλυβουργικής θυσιάζονται εργάτες και στελέχη με εκ περιτροπής εργασία, διαθεσιμότητες, υποχρεωτικές άδειες και μη καταβολή δεδουλευμένων για μήνες. ΟΙ εργαζόμενοι εγκλωβίζονται σε μία στάσιμη κατάσταση, χωρίς απαντήσεις ή ανάληψη ευθυνών από τη διοίκηση. Το 2019, έχοντας πλέον οδηγηθεί στην εξαθλίωση, όσοι εργαζόμενοι έχουν απομείνει, προχωρούν συμβολικά σε γενικό αποκλεισμό της Εθνικής οδού Αθηνών-Κορίνθου και των γραφείων της βιομηχανίας διεκδικώντας μια λύση επιβίωσης.
Το ψυχολογικό θρίλερ των εργαζομένων διήρκησε πάνω από 8 χρόνια. Από το 2012 που ξεκίνησε το εκ περιτροπής σβήσιμο των υψικαμίνων, η παραγωγική δραστηριότητα διακόπηκε το 2013 ενώ το 2015, ο δανεισμός των Αγγελόπουλων έφτανε ήδη τα 408 εκ. Ευρώ. Η τελεία σε αυτήν την παράγραφο μπήκε τον Δεκέμβρη του 2019 όπου και ολοκληρώθηκε η εθελούσια έξοδος των τελευταίων 220 εργαζομένων, με αποζήμιωση δεδουλευμένων συνολικού ύψους 6 εκατ. Ευρώ, μετά από διεκδικήσεις ετών.
Τα σοβαρά προβλήματα της οικογένειας των Αγγελόπουλων και οι αλλεπάλληλες δημόσιες δηλώσεις σεναριογραφικού βεληνεκούς δεν αναιρούν το γεγονός πως όταν έπρεπε οι Αγγελόπουλοι δεν θέλησαν να «βάλουν το χέρι στην τσέπη».
Ακόμη και στη συνέντευξη που παραχώρησε ο Κωνσταντίνος Αγγελόπουλος στην Καθημερινή [2] το 2018, δηλώνει ευθαρσώς πως οι εργαζόμενοι της Χαλυβουργικής είναι «συγγενείς και όχι υπάλληλοι» την ίδια στιγμή που συμπληρώνει πως «Η Χαλυβουργική μπορεί να αξιοποιηθεί «...αλλά με άλλον τρόπο, όχι ως χαλυβουργία» και πως «...στον χώρο της ναυτιλίας μπορείς ελεύθερα να υλοποιείς όλα όσα σκέφτεσαι, χωρίς εμπόδια από το κράτος».
[1] «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ - ΚΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΚΑΤΟΧΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ», Δημοσθένης Κούκουνας, 2013, Εκδόσεις Ερωδιός
[2] Κων. Αγγελόπουλος στην «Κ»: Ακμάζει ό,τι γίνεται έξω απ’ την Ελλάδα, Δεκέμβριος 2018
