Την έρευνα διεξήγε το νεοσύστατο σωματείο «Τα βιβλία παίζει» και αφορούσε σε 1.522 βιβλία που απευθύνονται σε ηλικίες 4-12 ετών και εκδόθηκαν την περίοδο 2010-2020. Το Σωματείο ζήτησε από τους Έλληνες εκδότες να αποστείλουν τους καταλόγους με τα βιβλία που εξέδωσαν μέσα στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Από τους 50 εκδοτικούς οίκους ανταποκρίθηκαν οι 13. Στη συνέχεια, ομάδα ερευνητών κωδικοποίησε τα βιβλία, που συνέλεξε με δειγματοληψία βάσει των εξεταζόμενων μεταβλητών.
Όπως προκύπτει από την έρευνα, σε ποσοστό 63,27% ο ήρωας διαθέτει τυπικά χαρακτηριστικά, είναι λευκός και χωρίς αναπηρία. Από τα εξεταζόμενα βιβλία, μόλις το 1,05% περιείχαν κεντρικό χαρακτήρα ΑΜΕΑ (16 βιβλία), το 0,79% μετανάστη ή πρόσφυγα (12 βιβλία) και το 0,72% (δηλαδή 11 βιβλία) ως χαρακτήρα ΒΑΜΕ (Black, Asian and Minority Ethnic, δηλαδή παιδιά που δεν ανήκουν στη λευκή φυλή και δεν προσδιορίζονται ως πρόσφυγες ή μετανάστες). Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι χαρακτήρες Ρομά δεν εντοπίστηκαν σε κανένα βιβλίο. Επίσης, τα παιδικά βιβλία έχουν 13 φορές περισσότερους χαρακτήρες ζώων από χαρακτήρες που ανήκουν στις παραπάνω ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Η ανάλυση την αναλογίας
Εξετάζοντας την αναλογία ανάμεσα στην παραγωγή βιβλίων ανά κοινωνική ομάδα σε σχέση με τους μαθητικούς πληθυσμούς ηλικίας 4-12 ετών των συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων, διαπιστώνεται μάλιστα ότι υπάρχει μεγάλη απόκλιση ανάμεσα στα δημογραφικά ποσοστά και στην αντιπροσωπευτικότητα των ομάδων αυτών στα βιβλία στην περίπτωση των ΑΜΕΑ (απόκλιση περίπου έξι εκατοστιαίων μονάδων) και των Ρομά (καμία εκπροσώπηση αν και ο μαθητικός πληθυσμός των Ρομά αποτελεί το 1,63% του συνόλου του μαθητικού πληθυσμού).
Ενδιαφέρον προκαλεί το γεγονός ότι κατά τη χρονική αφετηρία της έρευνας το 2010 δεν βρέθηκε κανένα βιβλίο με κεντρικό χαρακτήρα που να ανήκει σε μία από τις υπό διερεύνηση κοινωνικές ομάδες, ενώ κατά το 2020 παρουσιάζεται η μεγαλύτερη εκδοτική παραγωγή βιβλίων με αυτούς τους κεντρικούς χαρακτήρες, φτάνοντας συνολικά τα δέκα βιβλία. Τη χρονιά αυτή έχουμε και το μεγαλύτερο αριθμό βιβλίων με κεντρικούς χαρακτήρες ΒΑΜΕ και ΑΜΕΑ, ενώ τα περισσότερα βιβλία της εντεκαετίας με ήρωες πρόσφυγες ή μετανάστες καταγράφονται το 2017.
Τέλος, η έρευνα περιείχε και ερωτήσεις για το συγκεκριμένο ζήτημα της υποεκπροσώπησης στους υπεύθυνους των εκδοτικών οίκων. Περίπου το 25% θεωρεί ότι δεν υπάρχει έλλειμμα αντιπροσώπευσης στο παιδικό βιβλίο, το 30% πιστεύει ότι δεν υπάρχουν αρκετοί κεντρικοί χαρακτήρες διαφορετικής φυλής και το 23% ότι δεν υπάρχουν αρκετοί κεντρικοί χαρακτήρες που να ανήκουν σε διαφορετική εθνικότητα.
Οι απαντήσεις των μειονοτήτων
Όσοι εντοπίζουν έλλειμμα αντιπροσώπευσης ρωτήθηκαν γιατί πιστεύουν ότι συμβαίνει αυτό. Το 30% απάντησε πως «δεν υπάρχει προσφορά κειμένων από τους/τις συγγραφείς», ενώ το 32% επισήμανε ότι «τα κείμενα που έχουν παρουσιαστεί, δεν είναι αρκετά καλά».
