Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά του Καπνίσματος, που παρουσιάσθηκε από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας, παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, αναπτύσσεται σε τέσσερις άξονες και φιλοδοξεί να συνεισφέρει στην πρόληψη κατά του καπνίσματος, την προστασία των μη-καπνιστών από το παθητικό κάπνισμα, την υποστήριξη των πολιτών στη διακοπή καπνίσματος και στην ανάπτυξη ενός νέου ρυθμιστικού και κανονιστικού πλαισίου ελέγχου και παρακολούθησης των νέων προϊόντων καπνού.
Ο πρώτος άξονας αφορά στην προαγωγή Υγείας και και την πρόληψη με στόχο να αποτραπεί η έναρξη του καπνίσματος ειδικά σε νέους από 15 ετών και άνω. Πρόκειται για ολοκληρωμένες παρεμβάσεις με στόχο τη διαμόρφωση και την καθιέρωση της αντικαπνιστικής κουλτούρας. Εστιάζει σε μέτρα πρόληψης κατά του καπνίσματος με τεκμηριωμένη αποτελεσματικότητα. Ορισμένα από αυτά, αφορούν σε εκστρατεία ενημέρωσης με στόχο τους γονείς και τις εγκύους, επιμόρφωση των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων, για σύγχρονες και τεκμηριωμένες στρατηγικές πρόληψης του καπνίσματος, δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού για τους κινδύνους του καπνίσματος και ένταξή του στα εκπαιδευτικά προγράμματα του Δημοτικού και του Γυμνασίου, ανάδειξη της φυσικής δραστηριότητας και κατ' επέκταση του αθλητισμού, ως σύγχρονου τρόπου ζωής και πολιτική επιβραβεύσεων και διακρίσεων καινοτόμων αντικαπνιστικών δράσεων στην κοινότητα.
Ο δεύτερος άξονας εστιάζει στην προστασία των μη-καπνιστών από το παθητικό κάπνισμα, με στόχο τον περιορισμό των επιπτώσεων στον γενικό πληθυσμό και ιδιαίτερα στα παιδιά, καθώς και στην καθιέρωση κουλτούρας σεβασμού προς τους μη-καπνιστές. Οι δράσεις του άξονα αυτού αφορούν κυρίως στη βελτίωση του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, την πλήρη εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου, σύστημα υποστήριξης δικαιωμάτων μη-καπνιστών και δημιουργία μητρώου εθελοντικών οργανώσεων.
Ο τρίτος άξονας έχει να κάνει με την υποστήριξη στη διακοπή καπνίσματος, με στόχο την μείωση του αριθμού των καπνιστών. Οι δράσεις αυτές ουσιαστικά προσφέρουν ένα δίκτυ προστασίας για τους καπνιστές, που επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα και περιλαμβάνουν δημιουργία Χάρτη Ιατρείων Διακοπής Καπνίσματος, πιστοποίηση αυτών, καθώς και δημιουργία πλατφόρμας και γραμμής επικοινωνίας για την υποστήριξη διακοπής του καπνίσματος.
Οι δράσεις του τέταρτου άξονα αφορούν στην ανάπτυξη ενός νέου ρυθμιστικού και κανονιστικού πλαισίου ελέγχου και παρακολούθησης των νέων προϊόντων καπνού.Οι διατάξεις του Ν. 4633/2019, που ψηφίσθηκε από τη Βουλή στις 16/10/2019 απαλείφουν τις εξαιρέσεις και τα «παραθυράκια», απλοποιούν τους κανόνες και διευκολύνουν τον αποτελεσματικό έλεγχο των παραβάσεων.
Οι βασικές αλλαγές είναι:
Που δεν επιτρέπεται το κάπνισμα
• Δεν επιτρέπεται το κάπνισμα (τσιγάρο, πούρο, πίπα, άτμισμα, θερμαινόμενα, ναργιλές κλπ) σε κλειστό δημόσιο ή ιδιωτικό χώρο, στον οποίο παρέχεται εργασία.
• Δεν επιτρέπεται το κάπνισμα (τσιγάρο, πούρο, πίπα, άτμισμα, θερμαινόμενα, ναργιλές κλπ) στο εσωτερικό ΟΛΩΝ των Καταστημάτων Υγειονομικού Ενδιαφέροντος. Επιτρέπεται μόνο στους εξωτερικούς χώρους. Ως εξωτερικοί χώροι θεωρούνται όσοι είναι περιμετρικά ανοικτοί σε δύο πλευρές τουλάχιστον και δεν είναι στεγασμένοι.
• Δεν επιτρέπεται το κάπνισμα (τσιγάρο, πούρο, πίπα, άτμισμα, θερμαινόμενα, ναργιλές κλπ) σε ΟΛΑ τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.
• Δεν επιτρέπεται το κάπνισμα (τσιγάρο, πούρο, πίπα, άτμισμα, θερμαινόμενα, ναργιλές κλπ) στα ΙΧ και ΔΧ οχήματα, που επιβαίνουν ανήλικοι κάτω των 12 ετών.
• Δεν επιτρέπεται το κάπνισμα (τσιγάρο, πούρο, πίπα, άτμισμα, θερμαινόμενα, ναργιλές κλπ) σε Νυκτερινά Κέντρα, Κέντρα Διασκέδασης, Καζίνο, Καταστήματα Τυχερών Παιγνίων (καταργήσαμε τις αντισυνταγματικές εξαιρέσεις που υπήρχαν).
• Τέλος, δεν επιτρέπεται το κάπνισμα σε παιδικούς και βρεφονηπιακούς σταθμούς, ιδρύματα Α' βάθμιας, Β' βάθμιας και Γ' βάθμιας εκπαίδευσης, σε κλειστούς και υπαίθριους χώρους άθλησης και διασκέδασης ανηλίκων, αθλοπαιδιών, παιδότοπους, παιδικές χαρές, θεματικά πάρκα κλπ, καθώς και σε οποιοδήποτε άλλο ανοικτό χώρο όταν υπάρχουν ανήλικοι (θεσπίσαμε τη διάταξη με το Ν4633/2019)
Ποιες είναι οι Αρχές και οι Ελεγκτικοί Μηχανισμοί:
• Εποπτεία: Υπουργείο Υγείας, Γενική Γραμματεία Δημόσιας Υγείας
• Όργανα Ελέγχου:
- Ελληνική Αστυνομία
- Επόπτες Δημόσιας Υγείας Περιφερειών
- Δημοτική Αστυνομία
- Λιμενικό Σώμα
- Εθνική Αρχή Διαφάνειας (ΕΑΔ)
- Ελεγκτές του ΕΟΤ
- Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.)
- Μεικτά κλιμάκια των παραπάνω.
Ποιες είναι οι νέες κυρώσεις και τα πρόστιμα, που προβλέπονται από τη νέα ΚΥΑ:
• Φυσικά πρόσωπα:
- 200 Euro για όσους καπνίζουν σε υπαίθριους χώρους διεξαγωγής αθλοπαιδιών, ψυχαγωγίας και συγκέντρωσης ανηλίκων
- 200 Euro για όσους καπνίζουν σε κλειστούς χώρους νοσηλευτικών ιδρυμάτων & φορέων παροχής υπηρεσιών υγείας
- 200 Euro για όσους καπνίζουν σε χώρους παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών, παιδότοπων κλειστών & υπαίθριων και όλων των ιδρυμάτων Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δημόσιων & ιδιωτικών,
- 100 Euro για όσους καπνίζουν στους λοιπούς κλειστούς ή στεγασμένους χώρους δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους παροχής εργασίας, Μέσα Μαζικής Μεταφοράς,
- 1500 Euro για όσους καπνίζουν μέσα σε οχήματα που επιβαίνουν ανήλικοι κάτω των 12 ετών (3000 Euro για τον οδηγό)
• Καταστήματα Υγειονομικού Ενδιαφέροντος (Εστιατόρια, Μπαρ, Κέντρα Διασκέδασης κα):
- Εμβαδόν έως 100 τ.μ.:
▪ 500Euro την 1η φορά
▪ 1.000Euro τη 2η φορά
▪ 2.000Euro την 3η φορά
▪ 4.000Euro την 4η φορά και προσωρινή σφράγισης / αναστολή της λειτουργίας για 10 ημέρες
▪ 8.000Euro την 5η φορά και οριστική ανάκληση της άδειας λειτουργίας
- Εμβαδόν άνω των 100 τ.μ.:
▪ 2.000Euro την 1η φορά
▪ 4.000Euro τη 2η φορά
▪ 6.000Euro την 3η φορά
▪ 8.000Euro την 4η φορά και προσωρινή σφράγισης / αναστολή της λειτουργίας για 10 ημέρες
▪ 10.000Euro την 5η φορά και οριστική αφαίρεση της άδειας λειτουργίας
- Εμβαδόν άνω των 300 τ.μ.:
▪ 6.000Euro την 1η φορά
▪ 7.000Euro τη 2η φορά
▪ 8.000Euro την 3η φορά
▪ 9.000Euro την 4η φορά και προσωρινή σφράγισης / αναστολή της λειτουργίας για 10 ημέρες
▪ 10.000Euro την 5η φορά και οριστική αφαίρεση της άδειας λειτουργίας
- Από 1.001 άτομα και άνω:
▪ 10.000Euro την 1η φορά
▪ 10.000Euro την 2η φορά και προσωρινή σφράγισης / αναστολή της λειτουργίας για 10 ημέρες
▪ 10.000Euro την 3η φορά και οριστική αφαίρεση της άδειας λειτουργίας
• Υπεύθυνοι Διαχείρισης και Λειτουργίας Οργανισμών Δημοσίου, Υπηρεσιών Δημοσίου, ΔΕΚΟ κλπ
Πρόστιμο 500 ευρώ για:
• Μη Κατάρτιση Σχεδίου Αποτροπής Καπνίσματος και ορισμό υπευθύνων
• Μη Ανάρτηση σήμανσης και λοιπών μέτρων αποτροπής (απομάκρυνση σταχτοδοχείων)
• Μη ανταπόκριση του υπευθύνου σε διαμαρτυρία για την πραγματοποίηση της παράβασης
• Μη κλήση των αρμοδίων οργάνων
• Μη συνεργασία με τους ελεγκτές
Σε λειτουργία το 1142
Στο πλαίσιο εφαρμογής του αντικαπνιστικού νόμου λειτουργεί από σήμερα η τηλεφωνική γραμμή (1142) ενημέρωσης και υποστήριξης για τους πολίτες. Καλώντας στο 1142, κάποιος μπορεί να ενημερωθεί για το τι προβλέπει η νομοθεσία για την απαγόρευση του καπνίσματος, να ζητήσει βοήθεια για τη διακοπή του καπνίσματος, καθώς και να αναφέρει παραβάσεις της σχετικής νομοθεσίας, που υπέπεσαν στην αντίληψή τους.
Ζητώντας βοήθεια για τη διακοπή του καπνίσματος, τα στοιχεία σας καταγράφονται και εντός 48 ωρών, Επαγγελματίας Υγείας αναλαμβάνει να σας ενημερώσει και να σας καθοδηγήσει σε κάποιο Ιατρείο διακοπής καπνίσματος, όπου ειδικοί θα αναλάβουν την υποστήριξη της προσπάθειάς σας.
Ταυτόχρονα, στο 1142, μπορεί κάθε πολίτης, δίνοντας το ονοματεπώνυμό του, το τηλέφωνό του και εφόσον διαθέτει, το email του, να αναφέρει παραβάσεις που ο ίδιος διαπιστώνει και αφορούν στην εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου.
Οι επώνυμες αναφορές ομαδοποιούνται και προωθούνται απευθείας στις Αρχές Ελέγχου ανά κατηγορία (Ελληνική Αστυνομία, Δημοτική Αστυνομία, Υγειονομικές Διευθύνσεις Περιφερειών ή Λιμενικό Σώμα) και κατόπιν διενεργούνται έκτακτοι ή τακτικοί στοχευμένοι έλεγχοι, με βάση την καταγγελίες που έχουν καταγραφεί στο σύστημα. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η γραμμή 1142 απευθύνεται σε όλους τους πολίτες, καπνιστές ή μη, και στοχεύει στην καλύτερη επικοινωνία του κράτους με τον πολίτη.
«Εχθρός είναι ο καπνός. Όχι οι καπνιστές»
Εχθρός είναι ο καπνός. Όχι οι καπνιστές», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, καλώντας όλες και όλους τους πολίτες να εφαρμόσουν τον αντικαπνιστικό νόμο: αυτά είπε ο πρωθυπουργός στην εκδήλωση επίσημης ενημέρωσης του Εθνικού Σχεδίου Δράσης κατά του Καπνίσματος του Υπουργείου Υγείας, προσθέτοντας ότι από το 2009 έχουν περάσει έντεκα νομοθετήματα, Προεδρικά Διατάγματα και Υπουργικές Αποφάσεις με μηδενικά αποτελέσματα.
«Αυτός είναι ο θλιβερός απολογισμός της απαγόρευσης καπνίσματος σε κλειστούς χώρους, που υποτίθεται ότι θεσμοθετήθηκε το 2009», σημείωσε εξηγώντας ότι οι κυβερνήσεις δεν τόλμησαν, η Διοίκηση αδράνησε και η κοινωνία ανέχτηκε.
Ο κ. Μητσοτάκης υπογράμμισε ότι η απαγόρευση του καπνίσματος αποτελεί εμβληματική κίνηση εκσυγχρονισμού και εξευγενισμού της καθημερινότητάς μας αλλά και άσκηση αλληλοσεβασμού που τελικά ενδυναμώνει την κοινωνική συνοχή.
«Δεν υπάρχει πια καμία δικαιολογία του τύπου "αυτά δεν γίνονται στην Ελλάδα". Ας ρωτήσουμε τους Γερμανούς, τους Αμερικανούς, τους Γάλλους, τους Τούρκους.
Όλοι τους μπορεί να αναστατώθηκαν κάπως στην αρχή. Σήμερα, ωστόσο, όλοι θεωρούν αυτονόητη τη νέα, καθαρή ατμόσφαιρα γύρω τους. Αν το μπόρεσαν, λοιπόν, εκείνοι, τότε το μπορούμε και εμείς!», συνέχισε ενώ ανέφερε συγκεκριμένους αριθμούς.
Συγκλονιστικά στοιχεία
Είπε, συγκεκριμένα, ότι ένα στα έξι 15χρονα αγόρια και ένα στα οκτώ νεαρά κορίτσια καπνίζουν, ότι το 27,5% των Ελλήνων είναι καπνιστές -και το ποσοστό είναι μεγαλύτερο στους ενήλικες- ότι το 94,6% εκτίθενται με κάποιο τρόπο στο παθητικό κάπνισμα. Ακόμη, ότι οι θάνατοι που οφείλονται στο κάπνισμα υπολογίζονται σε 20.000 ετησίως ενώ η ίδια αιτία προκαλεί 700.000 ημέρες νοσηλείας με το κόστος να φτάνει το 1 δισ. ευρώ.
«Αλλά και η εικόνα μας μέχρι σήμερα είναι άθλια: υπουργοί κάπνιζαν μπροστά στις κάμερες και μέσα στα Υπουργεία τους. Ενώ δημόσιοι λειτουργοί, δυστυχώς και γιατροί, επιμένουν να καπνίζουν ακόμη και σε χώρους νοσοκομείων. Κάτι που δεν συμβαίνει, πλέον, ούτε σε κράτη όπως η Ουγκάντα και η Ρουάντα», συμπλήρωσε και δικαιολόγησε το 84% των πολιτών το οποίο θεωρεί πολιτισμική υποβάθμιση την μη εφαρμογή των αντικαπνιστικών κανόνων και το 76% που δηλώνει εξοργισμένο.
«Σ' αυτήν τη δυσαρέσκεια ερχόμαστε να απαντήσουμε με την εθνική στρατηγική και αυστηρή απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους, σε ιδιωτικούς χώρους εργασίας, σε χώρους που βρίσκονται παιδιά, στα αυτοκίνητα όποτε επιβαίνουν παιδιά... Αλλά και με μία ουσιαστική και εξαιρετικά ευρηματική καμπάνια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης. Σκοπός δεν είναι ο διχασμός, αλλά μια συμμαχία για την υγεία. Και η ανάδειξη της ατομικής ευθύνης που θα οδηγήσει την συλλογική αρμονία».
Η υγεία μας ενώνει
Με υπογραφή «Συμμαχία για μια καλύτερη ζωή χωρίς καπνό» και με σύνθημα «Η υγεία μας ενώνει», ξεκινάμε, σήμερα, μία πανεθνική προσπάθεια», υπογράμμισε εξάλλου ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Και σημείωσε ότι ο νόμος προβλέπει πρόστιμα μέχρι 500 ευρώ για τους παραβάτες και έως 10.000 ευρώ για τους ιδιοκτήτες των χώρων όπου συντελείται η παράβαση, ότι σε περίπτωση τέταρτης υποτροπής, το κατάστημα θα κλείνει προσωρινά και ότι σε πέμπτη υποτροπή θα ανακαλείται η άδεια λειτουργίας του, επιπλέον σε έναν τετραψήφιο αριθμό (1142) θα αναφέρονται όσοι παρανομούν.
Είπε επίσης ότι οι έλεγχοι θα γίνονται από μικτά κλιμάκια με συνδρομή της αστυνομίας και έτσι, αναμφίβολα, το πλαίσιο αυστηροποιείται.
«Όμως θα το επαναλάβω: Η τιμωρία δεν είναι απειλή, αλλά καταφύγιο. Προηγείται η συνειδητοποίηση των κινδύνων από τον καπνό, η πρόταξη ενός νέου τρόπου ζωής. Που θα μας κάνει πιο υγιείς και, τελικά, πιο χαρούμενους. Πρόκειται για μέρος του Στρατηγικού Σχεδίου 2019-23 «Η υγεία μάς ενώνει», που εκπόνησε το Υπουργείο Υγείας. Και την υλοποίηση του οποίου θα επιβλέπει η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων από κορυφαίους επιστήμονες. Και είναι μία ευκαιρία να τους ευχαριστήσω όλους, στο πρόσωπο του καθηγητή Μπεχράκη», πρόσθεσε.
Είπε επίσης ότι το σχέδιο αυτό κινείται σε τέσσερις κατευθύνσεις: 1) στη διαμόρφωση μη καπνιστικής κουλτούρας με έμφαση στην πρόληψη, 2) στο σεβασμό του μη-καπνιστή, 3) στην παράλληλη μέριμνα για τους καπνιστές καθώς θα αυξηθούν τα ιατρεία διακοπής του καπνίσματος, και 4) την αξιολόγηση των νέων καπνικών προϊόντων με τη ρύθμιση της κυκλοφορίας τους στην αγορά.
Ο πρωθυπουργός ανέφερε επιπλέον ότι ο νόμος έρχεται να προστατεύσει και όσους εργάζονται σε καταστήματα και υποχρεώνονταν μέχρι τώρα να πολιορκούνται από τον καπνό χωρίς να το θέλουν.
Με αφετηρία τη φιλελεύθερη σκέψη ο κ. Μητσοτάκης σημείωσε ότι ο νόμος επιτρέπει στους επίμονους καπνιστές να ασκούν αυτό το υποτιθέμενο «δικαίωμα» στον ιδιωτικό τους χώρο και τοποθετεί έτσι τα όρια δημόσιου και ιδιωτικού, τη γραμμή μεταξύ μιας ελευθερίας και της κατάχρησής της.
Υπογράμμισε επιπρόσθετα ότι οι πρώτοι έλεγχοι έδειξαν ότι ο νόμος τηρείται σε ποσοστό πάνω από 70% και πως, όπως μάθαμε να φοράμε τη ζώνη και το κράνος, έτσι θα μάθουμε να καπνίζουμε έξω από τα καφέ και τα μπαρ.
Ο πρωθυπουργός αποκάλυψε και μια ανάμνησή του, όταν το 1979 επισκέφτηκε τον παππού του, πατέρα της μητέρας του, λίγο πριν «φύγει» και ο οποίος νοσηλευόταν στο νοσοκομείο με καρκίνο του πνεύμονα.
«Με φώναξε και μου είπε: «Εμείς δεν ξέραμε. Εσείς γνωρίζετε τις βλαπτικές συνέπειες του τσιγάρου». Απέναντι σε αυτή τη γνώση η Πολιτεία δεν μπορεί να σταθεί άλλο αδρανής. Σας καλώ όλες και όλους να εφαρμόσουμε τον αντικαπνιστικό νόμο. Δεν είναι υπόθεση καταστολής αλλά της δυνατότητάς μας ως οργανωμένη κοινωνία να κάνουμε όλοι μαζί αυτό που αναγνωρίζουμε ότι είναι το σωστό», κατέληξε στο χαιρετισμό του ο πρωθυπουργός.
