Μια σημαντική συμφωνία ναυτικής εκεχειρίας στη Μαύρη Θάλασσα επετεύχθη ξεχωριστά μεταξύ ΗΠΑ-Ρωσίας και ΗΠΑ-Ουκρανίας, ύστερα από τριήμερες ειρηνευτικές συνομιλίες στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας. Η εξέλιξη αυτή, εάν εφαρμοστεί πλήρως, αναμένεται να επαναφέρει τη λειτουργία μιας κρίσιμης εμπορικής οδού που είχε παραλύσει λόγω του πολέμου.
Σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο, οι εμπλεκόμενες πλευρές δεσμεύτηκαν να εργαστούν προς μια «διαρκή και μόνιμη ειρήνη», ενώ συμφωνήθηκε επίσης η προώθηση μέτρων που θα απαγορεύουν επιθέσεις σε ενεργειακές υποδομές εκατέρωθεν.
Ωστόσο, η Ρωσία προειδοποιεί ότι η εκεχειρία δεν θα τεθεί άμεσα σε ισχύ. Όπως ανακοινώθηκε από το Κρεμλίνο, η Μόσχα αξιώνει την άρση συγκεκριμένων κυρώσεων προτού εφαρμόσει πλήρως τη συμφωνία. Οι απαιτήσεις περιλαμβάνουν την επανασύνδεση ρωσικών τραπεζών με το διεθνές σύστημα πληρωμών SwiftPay, την άρση περιορισμών στη ναυσιπλοΐα ρωσικών πλοίων και την ελεύθερη προμήθεια γεωργικών μηχανημάτων και λιπασμάτων.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, όταν ρωτήθηκε για πιθανή χαλάρωση των κυρώσεων, αρκέστηκε να δηλώσει: «Τις εξετάζουμε». Παράλληλα, η Ουάσινγκτον ανακοίνωσε ότι θα υποστηρίξει την αποκατάσταση της ρωσικής πρόσβασης στις παγκόσμιες αγορές για εξαγωγές γεωργικών προϊόντων.
Από πλευράς Ουκρανίας, ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι χαρακτήρισε τις συνομιλίες «σωστό βήμα» και σημείωσε πως η χώρα του κάνει ό,τι περνά από το χέρι της για να επιτευχθεί βιώσιμη ειρήνη. Σε συνέντευξη Τύπου, όμως, προειδοποίησε ότι θα ζητήσει ενίσχυση των κυρώσεων και στρατιωτικής υποστήριξης εάν η Ρωσία δεν τηρήσει τις δεσμεύσεις της.
Ακόμα πιο αιχμηρός ήταν στην καθιερωμένη του νυχτερινή ομιλία, όπου κατηγόρησε τη Μόσχα ότι ψευδώς συνδέει την εκεχειρία με την άρση των κυρώσεων, θέλοντας να ασκήσει πίεση στη Δύση.
Ο Ουκρανός υπουργός Άμυνας Ρουστέμ Ουμέροφ ανέφερε πως τρίτες χώρες ίσως αναλάβουν ρόλο εποπτείας στην εφαρμογή της συμφωνίας. Προειδοποίησε επίσης ότι οποιαδήποτε ρωσική κίνηση εκτός του ανατολικού τμήματος της Μαύρης Θάλασσας θα θεωρηθεί απειλή κατά της εθνικής ασφάλειας της Ουκρανίας και θα προκαλέσει αντίποινα.
Η συμφωνία θυμίζει την «πρωτοβουλία για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας» που είχε εφαρμοστεί το 2022 για να εξασφαλιστεί η ασφαλής διέλευση εμπορικών πλοίων. Η συμφωνία αυτή, όμως, κατέρρευσε τον Ιούλιο του 2023, καθώς η Ρωσία αποσύρθηκε επικαλούμενη αθέτηση συμφωνημένων όρων.
Η νέα συμφωνία περιλαμβάνει και δέσμευση αποφυγής επιθέσεων σε ενεργειακές εγκαταστάσεις. Πλήγματα σε υποδομές ενέργειας, ιδιαίτερα στην Ουκρανία, έχουν αφήσει πίσω τους εκτεταμένες καταστροφές και διακοπές ρεύματος. Η Ρωσία και η Ουκρανία πάντως αλληλοκατηγορούνται ήδη για παραβίαση της δέσμευσης, με φόντο επιθέσεις και αντίποινα που συνεχίστηκαν ακόμη και κατά τη διάρκεια των συνομιλιών στο Ριάντ.
Η Μόσχα κατηγόρησε το Κίεβο για επίθεση σε ρωσικές μη στρατιωτικές υποδομές, ενώ η Ουκρανία ανακοίνωσε ότι τη Δευτέρα η Ρωσία εξαπέλυσε πυραυλική επίθεση στην πόλη Σούμι, τραυματίζοντας πάνω από 100 ανθρώπους. Παράλληλα, σύμφωνα με το Κίεβο, καταρρίφθηκαν δεκάδες ρωσικά drones και εκτελέστηκε αεροπορική επιδρομή σε ρωσικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις στο Κουρσκ.
Η συμφωνία βρίσκεται ακόμα σε εύθραυστη φάση και μένει να φανεί αν οι δύο πλευρές θα τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους. Η πιθανότητα αποκλιμάκωσης εξαρτάται πλέον όχι μόνο από τη θέληση των εμπλεκομένων, αλλά και από τη στάση των διεθνών δρώντων.
