Τι είναι το «Σπίτι του Παιδιού»; - Πώς μπορεί να βοηθήσει ένα κακοποιημένο παιδί να μην γίνει ένας τραυματισμένος ενήλικας;
Η ανάγκη για να τεθεί σε λειτουργία ο θεσμός «Σπίτι του Παιδιού» είναι πιο επιτακτική από ποτέ, καθώς πλέον δεν σταματά τίποτα το «ποτάμι» που ξεχειλίζει από καταγγελίες σεξουαλικά κακοποιημένων παιδιών και όχι μόνο.
Η κακοποίηση προϋποθέτει τον ισχυρό και τον αδύναμο, που στις συγκεκριμένες περιπτώσεις είναι ένα παιδί. Το κακοποιημένο παιδί κουβαλά ένα διαχρονικό τραύμα το οποίο εκφράζεται έμμεσα και μακροπρόθεσμα.
Με τις σημερινές πρακτικές στην δικανική εξέταση, το μόνο που επιτυγχάνεται εις βάρος του παιδιού είναι ένας φαύλος κύκλος δευτερογενούς «κακοποίησης». Ας μην ξεχνάμε πως μέχρι και στην οπισθοδρομική Τουρκία υπάρχουν μέχρι στιγμής 33 «Σπίτια του Παιδιού».
Πώς λειτουργεί το «Σπίτι του Παιδιού»;
Το «Σπίτι του Παιδιού» είναι ένας ειδικά διαμορφωμένος χώρος με συγκεκριμένες προδιαγραφές και φιλικός προς τα κακοποιημένα παιδιά. Οι επαγγελματίες του κλάδου καλούνται να χρησιμοποιούν πολύ εξειδικευμένες πρακτικές κατά τη διάρκεια της δικανικής εξέτασης των παιδιών σε ένα προστατευμένο πλαίσιο.
Βιντεοσκοπημένη κατάθεση μιας ώρας
Η κατάθεση του κακοποιημένου παιδιού έχει διάρκεια μίας ώρας, βιντεοσκοπείται (για ανάλυση γλώσσας του σώματος) και δίνεται σε έναν άριστα καταρτισμένο ψυχολόγο, ο οποίος κατέχει την γνωστική ψυχολογία και μπορεί μέσω ειδικών μεθόδων να κάνει το παιδί να νιώσει ασφάλεια και άνεση. Ο συνεντευκτής - ψυχολόγος καταφέρνει και χτίζει μια σχέση εμπιστοσύνης με το παιδί μέσα σε δέκα λεπτά, το λεγόμενο «bonding», ούτως ώστε να εκμαιεύσει με τον κατάλληλο τρόπο όσο πιο πολλές λεπτομέρειες μπορεί. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως σε τόσο ευαίσθητες υποθέσεις το μόνο στοιχείο είναι ο λόγος του παιδιού.
Καθώς τα ζητήματα κακοποίησης δεν είναι μονοδιάστατα, σε ένα διπλανό χώρο μπορούν να βρίσκονται επιστήμονες και επαγγελματίες άλλων κλάδων που σχετίζονται με την υπόθεση (π.χ αστυνομικός, ιατροδικαστής, συνήγορος υπεράσπισης) και να θέτουν τις δικές του ερωτήσεις μέσω μικροφώνου στον συνεντευκτή. Ο συνεντευκτής - ψυχολόγος μπορεί να κάνει με τον τρόπο του αυτές τις ερωτήσεις στο παιδί. Όμως σε περίπτωση που θεωρεί πως οι εν λόγω ερωτήσεις μπορούν να τραυματίσουν ακόμη περισσότερο την ψυχολογία του παιδιού, έχει το δικαίωμα να μην τις ρωτήσει.
Παράλληλα, αν και η φιλοδοξία είναι να υπάρχει μία μόνο κατάθεση, σε περίπτωση συμπληρωματικής κατάθεσης το παιδί καλείται να τη δώσει σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Η σημερινή πραγματικότητα - Ανήλικοι στη ΓΑΔΑ
Μέχρι σήμερα τα κακοποιημένα παιδιά καλούνται σε μια αφιλόξενη αίθουσα στη ΓΑΔΑ να καταθέσουν σε ανθρώπους, οι οποίοι όμως δεν διαθέτουν ειδική εκπαίδευση. Γεγονός που μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιζήμιο για την ήδη βεβαρημένη ψυχοσύνθεση ενός κακοποιημένου παιδιού. Δεν είναι λίγες οι φορές που τα παιδιά δεν καταλαβαίνουν καν τις ερωτήσεις που τους γίνονται.
Συγχρόνως, είναι ελάχιστες οι φορές που τα προσωπικά δεδομένα των ανηλίκων προστατεύονται στην πραγματικότητα. Δυστυχώς, η μη δημοσιοποίηση των στοιχείων τους δεν διασφαλίζεται, με αποτέλεσμα οι ανήλικοι να στιγματίζονται για χρόνια. Μάλιστα, ακόμη και αν δεν αναφερθεί το όνομά τους, δίνονται αρκετές λεπτομέρειες της κακοποίησης στη δημοσιότητα, σκιαγραφώντας το προφίλ τους.
Συστημική κακοποίηση
Ο τρόπος διαχείρισης των κακοποιημένων παιδιών είναι τέτοιος που τις περισσότερες φορές οδηγεί στον επανατραυματισμό τους. Χωρίς να υπάρχει ένα σαφές πλαίσιο προστασίας, η δικαιοσύνη σκαλίζει το τραύμα του παιδιού με αναβολές. Επιπλέον, εκτός από τις αναβολές υπάρχουν και οι αλλεπάλληλες καταθέσεις σε διαφορετικούς επαγγελματίες, γεγονός που ωθεί τους ανηλίκους να ζουν το τραύμα τους ξανά και ξανά. Η εισαγγελέας, Ξένη Δημητρίου, που ασχολείται χρόνια με το θέμα της κακοποίησης ανηλίκων έκανε λόγω για «συστημική κακοποίηση». Η συστημική κακοποίηση είναι μια δευτερογενής κακοποίηση και συμβαίνει όταν ο ανήλικος την δέχεται από το ίδιο το σύστημα και όχι από τον κακοποιητή του.
Γιατί δεν εφαρμόζεται το πρωτόκολλο για το «Σπίτι του Παιδιού»;
Το 2017 με το άρθρο 74 του νόμου 4478 νομοθετήθηκε το «Σπίτι του Παιδιού» και το 2019 με τον νόμο 4640 η κυβέρνηση θέσπισε την αυτοτέλειά του.
Παρ' όλα αυτά μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει καμία προσπάθεια λειτουργίας του, ενώ οι υποδομές και το προσωπικό υπάρχει. Με χρήματα του «Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος» ψυχολόγοι στάλθηκαν στις ΗΠΑ προκειμένου να λάβουν ειδική εκπαίδευση σε θέματα κακοποίησης ανηλίκων. Παράλληλα, τρεις από τις πέντε κτιριακές υποδομές που υπάρχουν στην Ελλάδα είναι έτοιμες και ανάλογες με τις δομές του εξωτερικού.
Στη διαδικτυακή συζήτηση με θέμα «Σπίτι του παιδιού: Δικαίωμα προστασίας του παιδιού» η ψυχολόγος - κοινωνιολόγος και πρώην Επιστημονικά Υπεύθυνη του Αυτοτελούς Γραφείου Προστασίας Ανήλικων Θυμάτων «Σπίτι του Παιδιού» Ηρακλείου Κρήτης, Μαρία Παναγιωτάκη τόνισε πως δεν υπήρξε καμία στήριξη από την Πολιτεία παρά τις επαναλαμβανόμενες ενέργειες της για επικοινωνία. Η ίδια έκανε λόγο για αβλεψίες και ανθρώπινη αδιαφορία από το υπουργείο Δικαιοσύνης.
Αποκατάσταση και όχι πρόληψη
Σημειώνεται πως το «Σπίτι του Παιδιού» δεν σχετίζεται με την πρόληψη θυματοποίησης, αλλά με την ποινική δικαιοσύνη. Είναι δηλαδή μια δικανική υπηρεσία. Ωστόσο, δεν στοχεύει μόνο στην συλλογή στοιχείων, αλλά και στην προστασία του ανήλικου κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.
Το «Σπίτι του Παιδιού» καταφέρνει να μην θυματοποιεί το παιδί διαρκώς και η κατεύθυνση του να μην υπάρχει θα μπορούσε χαρακτηριστεί αντιδημοκρατική.
Όσα λένε οι αριθμοί
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας περίπου 1 στα 5 παιδιά πέφτει θύμα κάποιας μορφής σεξουαλικής βίας ή κακοποίησης. Συγχρόνως, στην Ελλάδα 1 στα 6 παιδιά θα δεχθεί κάποια μορφή σεξουαλικής βίας στη ζωή του, 1 στα 13 παιδιά θα έχει και σωματική επαφή με τους δράστες και 1 στα 30 θα έχει μια εμπειρία σεξουαλικής κακοποίησης/απόπειρας βιασμού.
Μόνο το 2020 καταγράφηκαν 300 υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων μέσω διαδικτύου στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον Διευθυντή Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, Βασίλη Παπακώστα. Σε αυτό συνέβαλε και η πανδημία, καθώς ο αριθμός των ανήλικων θυμάτων τετραπλασιάστηκε μέσα στο lockdown.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
- Ρόδος: Μητέρα κατήγγειλε τον πρώην σύντροφό της, για σεξουαλική κακοποίηση της κόρης της
- Πάτρα: Καταγγελία για σεξουαλική κακοποίηση 5χρονου κοριτσιού
- Σοκάρει ο ιατροδικαστής για το 11 μηνών βρέφος στο «Παίδων»: Είχε υποστεί άγρια σεξουαλική κακοποίηση -Το πόρισμα
