Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) είναι μια νευροβιολογική διαταραχή, που αφορά κυρίως παιδιά και έχει ποικίλα συμπτώματα.
Αν και η ΔΕΠΥ διαπιστώνεται συνήθως σε παιδιά, δεν είναι απίθανο να ακολουθήσει κάποιον και στην ενήλικη ζωή. Σύμφωνα με το American Psychological Association (APA), υπολογίζεται πως το 5% των παιδιών ηλικίας 4-17 ετών έχουν διαγνωστεί με ΔΕΠΥ. Μάλιστα, υπάρχουν τρεις τύποι ΔΕΠΥ που διαχωρίζονται από τα συμπτώματα.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Τα βασικά συμπτώματα της διαταραχής, όπως ορίζονται από τα διαγνωστικά κριτήρια της Αμερικάνικης Ψυχιατρικής Εταιρείας DSM-IV, είναι η διάσπαση της προσοχής, η παρορμητικότητα και η υπερκινητικότητα.
Βάσει των συμπτωμάτων που επικρατούν στα παιδιά σχολικής ηλικίας, διακρίνουμε τρεις τύπους ΔΕΠΥ:
ΔΕΠΥ – Τύπος Απροσεξίας
Το παιδί:
- δεν μπορεί να συγκεντρωθεί
- αποσπάται εύκολα από άσχετα ερεθίσματα
- δεν φαίνεται να ακούει
- δεν δίνει σημασία στις λεπτομέρειες
- κάνει λάθη απροσεξίας
- δυσκολεύεται να ακολουθήσει οδηγίες
- αποφεύγει εργασίες που απαιτούν συστηματική πνευματική προσπάθεια
- ξεχνά τις σχολικές εργασίες
- χάνει πράγματα και
- γενικά είναι ανοργάνωτος/η.
Ο τύπος αυτός είναι συχνός σε παιδιά σχολικής ηλικίας, που μπορεί να μη γίνουν αντιληπτά, επειδή δεν παρουσιάζουν διασπαστική συμπεριφορά. Σε κάποιες περιπτώσεις είναι παιδιά που διαγνώστηκαν σε σχετικά μεγαλύτερη ηλικία, όταν είχαν ξεπεράσει τα προβλήματα υπερκινητικότητας που εμφάνιζαν μικρότερα, ενώ σε άλλες περιπτώσεις είναι μια αμιγώς διαφορετική κατάσταση από τους άλλους τύπους της ΔΕΠΥ.
ΔΕΠΥ – Τύπος Παρορμητικότητας/Υπερκινητικότητας
Το παιδί:
- δυσκολεύεται να παραμείνει καθισμένος/η
- κουνάει χέρια, πόδια ή στριφογυρίζει στην καρέκλα
- κοιτά συνέχεια γύρω του και πειράζει τους άλλους
- σηκώνεται όταν δεν επιτρέπεται
- τρέχει και σκαρφαλώνει υπερβολικά
- δεν σκέφτεται πριν αντιδράσει
- απαντάει πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση
- μιλάει συνεχώς
- δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του
- στα παιχνίδια δεν ακολουθεί κανόνες
- διακόπτει ή ενοχλεί τους άλλους.
Ο τύπος αυτός είναι πιο συχνός σε παιδιά μικρότερης ηλικίας που παρουσιάζουν έντονα υπερκινητική και παρορμητική συμπεριφορά. Στα παιδιά αυτά, το πρόβλημα της συγκέντρωσης της προσοχής δεν είναι ιδιαιτέρως εμφανές, συχνά διότι δεν έχει αναδειχτεί, καθώς δεν έχουν ακόμα κληθεί να λειτουργήσουν σε σχολικό περιβάλλον.
ΔΕΠΥ – Συνδυασμένος τύπος
Είναι επίσης συνηθισμένος τύπος ΔΕΠΥ στα παιδιά και στους εφήβους, όπου παρουσιάζεται συνδυασμός κάποιων από τα παραπάνω συμπτώματα, ήτοι απροσεξία, υπερκινητικότητα και παρορμητική συμπεριφορά.
Γενικά, το φάσμα των κλινικών συμπτωμάτων είναι ευρύ, γι’ αυτό και κανένα παιδί με ΔΕΠΥ δεν μοιάζει με κάποιο άλλο. Συνήθως, υπάρχουν διαφοροποιήσεις στην ένταση των συμπτωμάτων ‒ μάλιστα διακυμάνσεις μπορεί να παρατηρούνται στο ίδιο παιδί κατά τη διάρκεια της ημέρας, ακόμη και από ώρα σε ώρα. Πάντως, για να βγάλει ο ειδικός τη διάγνωση της ΔΕΠΥ, τα ως άνω προβλήματα πρέπει να παρατηρούνται τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο και να προκαλούν σημαντική δυσκολία στην ακαδημαϊκή απόδοση και την κοινωνική συναναστροφή του παιδιού.
Τα παιδιά με ΔΕΠΥ εμφανίζονται στους ειδικούς συνήθως μεταξύ 3 και 7 χρόνων. Η αναγνώριση του προβλήματος συμπίπτει, στις περισσότερες περιπτώσεις, με την ένταξη στο σχολείο, εξαιτίας των αυξημένων απαιτήσεων για συγκέντρωση της προσοχής, οργάνωση και συμμόρφωση στους κανόνες.
Τα χαρακτηριστικά (πυρηνικά) συμπτώματα της ΔΕΠΥ, δηλαδή η διάσπαση προσοχής, η παρορμητικότητα και η υπερκινητικότητα, θεωρούνται τόσο κοινά στην παιδική ηλικία, που συχνά η διάγνωση παραβλέπεται, ενώ σε πολλές περιπτώσεις τα προβλήματα που η ίδια η ΔΕΠΥ προκαλεί στη συμπεριφορά, την κοινωνική προσαρμογή ή τη σχολική απόδοση αποδίδονται σε άλλες καταστάσεις που μπορεί να συνυπάρχουν. Έτσι, η ΔΕΠΥ παραμένει συχνά αδιάγνωστη ή εσφαλμένα διαγνωσμένη, ενώ, ακόμη και όταν γίνεται η σωστή διάγνωση, δεν εφαρμόζεται πάντοτε ένα ολοκληρωμένο μοντέλο συνδυασμού θεραπευτικών προσεγγίσεων που απαιτεί η αντιμετώπισή της.
Διαβάστε περισσότερα για τη θεραπεία της ΔΕΠΥ στα παιδιά στο juniornews.gr
