Από το '88, oπότε καθιερώθηκε η Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, διοργανώνονται καμπάνιες με στόχο την ενημέρωση του κοινού σχετικά με τον ιό και τη μετάδοσή του, την καταπολέμηση του στίγματος των ανθρώπων που ζουν με HIV/AIDS και την προώθηση δράσεων για την προάσπιση των δικαιωμάτων τους.
Τα επιδημιολογικά στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ αναφέρουν ότι την τελευταία πενταετία ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων που ζουν με HIV/AIDS στην Ελλάδα έχει αυξηθεί κατά το ήμισυ.
Ακολουθούν ιστορίες celebs που μίλησαν για τη μάχη των ίδιων ή οικείων τους με τη μάστιγα, οι θάνατοι που συγκλόνισαν ολόκληρο τον πλανήτη, το πρώτο επώνυμο θύμα στη χώρα μας, αλλά και έρευνες και μέτρα πρόληψης στην «έρευνα-μαμούθ» που ετοίμασε για εσάς σήμερα το news2U.gr.
Ιστορίες διασήμων
Earvin «Magic» Johnson
O μύθος του NBA στις 7 Νοεμβρίου του 1991 «πάγωσε» τον πλανήτη. Σε συνέντευξη Τύπου που έδωσε, τόνισε ότι αποσύρεται από τα παρκέ γιατί ήταν οροθετικός. «Εξαιτίας του ιού HIV από τον οποίο έχω προσβληθεί, είμαι υποχρεωμένος να ανακοινώσω την απόσυρσή μου από την ενεργό δράση σήμερα. Θέλω να ξεκαθαρίσω ότι δεν έχω AIDS, αλλά τον ιό HIV. Η γυναίκα μου είναι αρνητική στον ιό και είναι καλά. Σκοπεύω να συνεχίσω, να ζήσω για πολύ καιρό και να μη σταματήσω να σας ενοχλώ, όπως έκανα τόσο καιρό» είπε, δίνοντας την υπόσχεση να αφιερώσει τη ζωή του στη μάχη ενάντια στο AIDS και υπέρ της πρόληψης και ενημέρωσης για τον HIV.
Ανδρέας Γεωργίου
Ο Κύπριος ηθοποιός και σκηνοθέτης συγκλόνισε πριν από μερικά χρόνια την κοινή γνώμη σε Κύπρο και Ελλάδα μιλώντας για την ιστορία της οικογένειάς του: Ο πατέρας του μετέδωσε τον ιό HIV στη μητέρα του, η οποία πέθανε τελικά από AIDS, έχοντας πρώτα φέρει στον κόσμο ένα παιδί φορέα του HIV. Αναφερόμενος στον αδερφό του, που ζει με τον ιό από τη γέννησή του, ο Ανδρέας Γεωργίου δήλωσε στο περιοδικό «ΕΓΩ» το 2013: «Είναι απόλυτα συνειδητοποιημένος. Είναι πολύ δυνατός και υγιής. Ζει μια φυσιολογικότατη ζωή. Είμαστε πολύ κοντά. Δουλεύουμε μαζί. Είμαστε πολύ δεμένοι. Ο αδελφός μου ζει, ονειρεύεται, έχει στόχους, καταφέρνει πράγματα, γίνεται καλύτερος κάθε μέρα. Είναι παράδειγμα για ανθρώπους που περνούν αυτό το πρόβλημα και θεωρούν ότι δεν μπορούν να ερωτευτούν, ότι είναι μάταιο να κάνουν σχέδια».
Greg Louganis
Ο, 4 φορές Χρυσός Ολυμπιονίκης των καταδύσεων, διαγνώστηκε με τον ιό HIV το 1988. Σήμερα, στα 55 του, είναι προπονητής καταδύσεων κι ένας από τους σημαντικότερους ακτιβιστές για την προστασία και προαγωγή των δικαιωμάτων των ανθρώπων που ζουν με HIV/AIDS. «Υπάρχει ακόμα μεγάλη προκατάληψη γύρω από τα θέμα αυτό. Αλλά με την πρόοδο στον τρόπο αντιμετώπισης της νόσου και με τα θετικά πρότυπα ανθρώπων και αθλητών που ζουν με τον ιό, όπως ο Magic Johnson κι εγώ, το στίγμα του να είσαι οροθετικός έχει αρχίσει να απαλύνεται. Παρόλα αυτά, έχουμε ακόμα δρόμο μπροστά μας. Η πρόληψη, η έγκαιρη διάγνωση και η γνώση είναι η δύναμή μας» δήλωσε πριν μερικούς μήνες στο HIV plus Magazine.
Charlie Sheen
Στο «Today Show» δήλωσε πως είχε διαγνωστεί με HIV. «Είναι μόνο τρία γράμματα, αλλά είναι δύσκολο να τα χωνέψει κανείς» δήλωνε, αποκαλύπτοντας πως ήδη ζούσε με τον ιό για τέσσερα χρόνια.
Jack Black
Ο αγαπημένος κωμικός έχασε τον αδελφό του από AIDS το 1989. «Το να χάσω έναν άνθρωπο της οικογένειάς μου ήταν ό,τι χειρότερο μπορούσα να φανταστώ πως θα ζήσω» εξομολογήθηκε. «Ο θάνατός του δεν ήταν γρήγορος. Τον βλέπαμε μέρα με τη μέρα να χειροτερεύει. Ήταν μόνο 31. Ήταν τόσο νέος. Όταν πέθανε ήταν σαν να μας έκλεψαν κάτι πολύτιμο. Μας συνέτριψε. Ήταν δύσκολο για όλους μας, αλλά πιο δύσκολο ήταν για τη μητέρα μου. Για να είμαι ειλικρινής, δεν νομίζω ότι το έχει ξεπεράσει».
Victor Luna
Τον Δεκέμβριο του 2013, ο σχεδιαστής του επιτυχημένου show Project Runway αποκάλυψε, σε μια από τις πιο συγκινητικές στιγμές του πολυετούς τηλεοπτικού προγράμματος, ότι είναι οροθετικός: «Επέλεξα να αποκαλύψω την κατάστασή μου, αποδεχόμενος το γεγονός ότι είμαι φορέας του ιού και ξέροντας πλέον ότι αυτή η λεπτομέρεια δεν πρόκειται να με σταματήσει από το να κάνω οτιδήποτε. Ανακάλυψα ότι ήμουν θετικός στον HIV πριν από περίπου 7 χρόνια και τόσα πολλά συναισθήματα με κατέκλυσαν: Τρόμος, απόγνωση, ντροπή, μοναξιά. Ξυπνούσα κάθε πρωί και έκλαιγα, φοβούμενος ότι ο θάνατος με περίμενε στη γωνία. Μου πήρε σχεδόν τρία χρόνια να συνειδητοποιήσω και να αποδεχθώ την κατάστασή μου. Και αποφάσισα να κάνω την οντισιόν για το Project Runway για να αποδείξω στον εαυτό μου ότι αυτό δεν θα με σταματήσει από τα πραγματοποιήσω τα όνειρά μου. (...) Να θυμάστε ότι δεν είστε μόνοι και ότι όλοι μαζί μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά» έγραψε σε κείμενό του λίγες μέρες αργότερα.
Το πρώτο επώνυμο θύμα στην Ελλάδα ήταν ο Μπίλι Μπο
Το πρώτο θύμα στην Ελλάδα από διάσημους ήταν ο διάσημος και υπερταλαντούχος σχεδιαστής μόδας, Βασίλης Κουρκουμέλης, για την ιστορία, ενώ βρισκόταν στο πικ της καριέρας του κι έτοιμος να προστεθεί στην ελίτ των μελών του Studio 54, δεδομένου ότι ήδη τον λάτρευαν. Δεν πρόλαβε, όμως, να γευτεί τη δόξα και στη Ν.Υ. που τόσο ήθελε. Η νόσος τον πρόλαβε.
Άφησε την τελευταία του πνοή στις 13 Ιουνίου του 1987 σε ηλικία μόλις 33 ετών. Η ασθένεια και ο θάνατός του προκάλεσαν επιπλέον αίσθηση, καθώς η επιδημία του AIDS, αν και γνωστή ήδη, έστω λίγο, στην Ελλάδα, δεν φαινόταν τόσο επικίνδυνη. Στη συνέχεια, βέβαια, άλλαξαν πολλά. Δυστυχώς, προς το χειρότερο.
Οι θάνατοι που συγκλόνισαν τον πλανήτη
Rock Hudson
Ο θάνατός του, το '85, προκάλεσε το πρώτο παγκόσμιο σοκ για τον ιό, που εκείνη την εποχή αποτελούσε ένα μεγάλο ταμπού. Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 60 ετών και οι αποκαλύψεις για την ομοφυλοφιλία του έναν χρόνο νωρίτερα (η διάγνωση του έγινε το 1984) τάραξαν το τότε πουριτανικό Χόλιγουντ. Μετά το τέλος του, η Elizabeth Taylor ξεκίνησε την πρώτη «σταυροφορία» για την καταπολέμηση της νόσου, αλλά και των κοινωνικών διακρίσεων για τους ομοφυλόφιλους.
Freddie Mercury
Στην κορυφή της πυραμίδας των μουσικών θρύλων, η ανεπανάληπτη φωνάρα ξεκίνησε να τραγουδάει απ' το σύμπαν, οπότε και πέθανε από AIDS, το '91. Ο εμβληματικός σταρ- τραγουδιστής των Queen έφυγε στις 24 Νοεμβρίου του 1991, φορώντας νυφικό. Η διάγνωσή του είχε γίνει λίγα χρόνια νωρίτερα, το 1987, ωστόσο ο ίδιος δεν το κοινοποίησε.
Η εικόνα του όμως σταδιακά άλλαζε. Ο ιός τον μαράζωνε και φαινόταν καταβεβλημένος. Για δύο χρόνια οι συναυλίες σταμάτησαν. Στα βίντεο κλιπ, που γυρίστηκαν για τον προτελευταίο δίσκο του γκρουπ, «The Miracle» (1989), ήταν πολύ αδύνατος και με αραιά μαλλιά. Μία ημέρα πριν πεθάνει, είχε προγραμματίσει συνέντευξη Τύπου, για να ανακοινώσει ότι πάσχει από AIDS. Μέχρι τότε, είχε εγκατασταθεί στο στούντιο, κάνοντας συνεχώς ηχογραφήσεις.
O θάνατός του αφενός συγκλόνισε, αφετέρου κινητοποίησε την παγκόσμια κοινή γνώμη να ενημερωθεί για τον ιό.
Rudolf Nureyev
Ίσως ο μεγαλύτερος Ρώσος χορευτής που γεννήθηκε ποτέ, ήταν ένα από τα διασημότερα θύματα του ιού HIV, έφυγε το '93 από τη ζωή. Αποτέλεσε μία παγκόσμια χορευτική ιδιοφυΐα, αλλάζοντας το τοπίο στο μπαλέτο και στην εξέλιξη του χορού κατά τις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Το 1984, ήρθε αντιμέτωπος με το AIDS. Ωστόσο, αν και ο ίδιος ήταν φορέας, δεν είχε για αρκετά χρόνια νοσήσει από τον ιό και τίποτε στην εικόνα του δεν έδειχνε ότι ήταν άρρωστος. Όμως, το το καλοκαίρι του 1991, η υγεία του κλονίστηκε σημαντικά και οι φήμες που οργίαζαν για χρόνια, σχολιάζει -ορθώς- το iefimerida.gr, πλέον θα επιβεβαιώνονταν.
Την άνοιξη του 1992, η ασθένεια μπήκε στο τελικό της στάδιο, όμως συνέχισε να εργάζεται και ανέβασε με τεράστια επιτυχία το Romeo and Juliet στη Metropolitan Opera.
Η τελευταία του δημόσια εμφάνιση έγινε στις 8 Οκτωβρίου του 1992 στο ανέβασμα της νέας του παραγωγής La Bayadere στο Παρίσι, όπου το κοινό τον επευφημούσε για περισσότερο από 10 λεπτά, ενώ δύο χορευτές τον βοήθησαν να ανέβει μέχρι τη σκηνή. Ο μοναδικός αυτός χορευτής έφυγε από τη ζωή στις 6 Ιανουαρίου του 1993 στο Παρίσι και η σορός του θάφτηκε στο ρωσικό κοιμητήριο Sainte-Genevieve-des-Bois.
Αν και η επίσημη ανακοίνωση για το θάνατό του δεν έκανε λόγο για κατάληξη από τον ιό του AIDS αλλά από καρδιακές επιπλοκές ύστερα από ανίατη ασθένεια, οικείοι του παραδέχτηκαν ότι έπασχε από τον ιό.
Anthony Perkins
Το '92, στα εξήντα και κάτι του, πέθανε και ο χαρισματικός ηθοποιός, που «έγραψε» στη μνήμη όλων ως Νorman Bates στο κορυφαίο θρίλερ όλων των εποχών, το «Ψυχώ» του Alfred Hitchcock. Το ελληνικό κοινό τον έμαθε και ως συμπρωταγωνιστή της Μελίνας Μερκούρη στη «Φαίδρα», αλλά και ως ένας από τους στενότερους φίλους της. Η Μελίνα, δε, έλεγε πως, όταν ήταν άρρωστος, είχε δίπλα στο κρεβάτι του ένα σημείωμα με ελληνικές λέξεις που του είχε γράψει αυτή: μάτια-μύτη-χείλη.
Τα θύματα του AIDS παγκοσμίως
Από την αρχή της επιδημίας, 80 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν μολυνθεί με τον ιό HIV και περίπου 40 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν πεθάνει. Αυτά έως και τις αρχές του 2017, οπότε έχουμε επίσημα στοιχεία παγκοσμίως.
Συνολικά, 36,7 εκατομμύρια [34 έως 39,8 εκατ.] άνθρωποι ζούσαν με τον ιό HIV ως τα τέλη του 2015. Εκτιμάται ότι 0,8% των ενηλίκων ηλικίας 15-49 ετών σε όλο τον κόσμο ζουν με τον ιό HIV, αν και το βάρος της επιδημίας εξακολουθεί να ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των χωρών και των περιοχών. Η υποσαχάρια Αφρική παραμένει η περιοχή που επηρεάζεται πιο σοβαρά, με σχεδόν 1 στους 20 ενήλικες να ζουν με τον ιό HIV και αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 70% των ανθρώπων που ζουν με τον ιό HIV σε όλο τον κόσμο.
Το γενετικό προφίλ του HIV/AIDS στην Ελλάδα και το 2018
Η έρευνα που παρουσιάζουμε και αφορά τη γενετική ποικιλομορφία του ιού HIV είναι σημαντική για τη μελέτη της δυναμικής εξάπλωσης του ιού, αλλά και για την ανάπτυξη νέων διαγνωστικών μεθόδων και εμβολίων. Σε μελέτη 1147 ασθενών, η κατανομή των υπότυπων και ανασυνδυασμένων τύπων του HIV-1 ήταν:
- Υπότυπος B (n=756, 66%)
- Υπότυπος A (n=226, 20%)
- Υπότυπος C (n=49, 4%)
- Υπότυπος D, F, G, και H (n=31, 3%)
Οι μη-Β υπότυποι βρέθηκαν σε μεγαλύτερη συχνότητα σε παιδιά που μολύνθηκαν με κάθετη μετάδοση (63%), σε ετεροφυλόφιλους (43%) και χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών (39%) σε σχέση με ομοφυλόφιλους (27%) και αιμορροφιλικούς (0%). Ο επιπολασμός των μη-Β υπότυπων ήταν σημαντικά υψηλότερος (56%) σε ασθενείς με νεοδιαγνωσθείσα HIV-1 λοίμωξη με ημερομηνία διάγνωσης μεταξύ 2002 και 2005, σε σχέση με τους υπόλοιπους ασθενείς (29%) και είναι υψηλότερος στην Ελλάδα σε σχέση με άλλες Μεσογειακές χώρες (Ιταλία, Ισπανία) παρουσιάζοντας αυξητικές τάσεις τα τελευταία χρόνια.
Η εμφάνιση αντοχής σε ασθενείς με HIV λοίμωξη αποτελεί ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας. Σε αντιπροσωπευτικό δείγμα ασθενών στην Ελλάδα με νεοδιαγνωσθείσα HIV λοίμωξη οι οποίοι δεν έχουν λάβει θεραπεία, ο συνολικός επιπολασμός αντοχής εκτιμήθηκε στο 12% και συνδέεται με NRTIs, NNRTIs και PIs.
Ο επιπολασμός μεταλλαγών που προσδίδουν αντοχή σε NRTIs ήταν 8%, σε NNRTIs ήταν 3%, και ο επιπολασμός των κύριων μεταλλαγών που συνδέονται με αντοχή σε αναστολείς πρωτεασών (PIs) ήταν 4%.
Επίσης, σε 1% των ασθενών βρέθηκε αντοχή σε παραπάνω από 1 κατηγορία φαρμάκων (πολυαντοχή). Τα αποτελέσματα αυτά επιβεβαιώνουν την ανάγκη ελέγχου αντοχής πριν την έναρξη θεραπείας.
To 2018 διαγνώστηκαν και δηλώθηκαν 687 νέες λοιμώξεις HIV. Το 81,7% των διαγνωσθέντων ήταν άνδρες και το 18,3% γυναίκες. Το 13,1% είχαν ήδη εμφανίσει AIDS εντός του συγκεκριμένου έτους. To 40% των διαγνώσεων αφορούσε σε μεταδόσεις μέσω σεξουαλικής επαφής μεταξύ ανδρών, το 22,4% σε μεταδόσεις μέσω ετεροφυλοφιλικής σεξουαλικής επαφής, το 15,4% σε μεταδόσεις μέσω ενδοφλέβιας χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών, για ένα περιστατικό δηλώθηκε ως πιθανός τρόπος μόλυνσης η μετάγγιση στο εξωτερικό, ενώ για το 21,7% των περιπτώσεων δεν έχει προσδιοριστεί ο τρόπος μετάδοσης του ιού.
Η συνολική εικόνα
Ο συνολικός αριθμός των HIV διαγνώσεων που έχουν καταχωρηθεί στο αρχείο HIV/AIDS στην Ελλάδα μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2018 ανέρχεται σε 17.389. Το 82,79% ήταν άνδρες, 16,97% ήταν γυναίκες, ενώ για 41 άτομα το φύλο δεν δηλώθηκε.Το 75,73% των συνολικών διαγνώσεων αφορούσε σε άτομα ελληνικής εθνικότητας, το 19,10% σε αλλοδαπούς γνωστής εθνικότητας, για το 5,16% δεν υπήρχε πληροφορία ως προς την εθνικότητα.
Από την ανάλυση των νέων διαγνώσεων των τελευταίων 9 ετών κατά ηλικιακή ομάδα, φαίνεται ότι προεξάρχουσα ηλικιακή ομάδα κατά τη διάγνωση είναι αυτή των 30 – 39 ετών, ενώ παρατηρείται αύξηση στο ποσοστό των νέων περιστατικών ηλικίας 40 – 49 και άνω των 50 ετών έως το 2017. Το 2018 παρατηρείται πτώση του ποσοστού των ατόμων ηλικίας 40 – 49 ετών, ενώ οι άνω των 50 είναι σε παρόμοια επίπεδα με το 2017. Παράλληλα, το 2018 παρατηρείται αύξηση στα ποσοστά των ατόμων ηλικίας 20–30 ετών.
Γνώση και πρόληψη
Τo σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας (αγγλικά: acquired immune deficiency syndrome, συντομογρ. AIDS) είναι νόσος του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος που προκαλείται από τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (Human immunodeficiency virus, HIV). Η νόσος παρεμβαίνει στο ανοσοποιητικό σύστημα και παρεμποδίζει τη λειτουργία του, κάνοντας τα άτομα με AIDS περισσότερο πιθανά να αποκτήσουν λοιμώξεις, όπως ευκαιριακές λοιμώξεις και όγκους που συνήθως δεν προσβάλουν τα άτομα με λειτουργικά ανοσοποιητικά συστήματα. Αυτή η ευπάθεια χειροτερεύει με την εξέλιξη της νόσου.
Ο HIV μεταδίδεται πρωταρχικά με τη σεξουαλική επαφή, όπως με το πρωκτικό, κολπικό ή στοματικό σεξ, τη μετάγγιση αίματος, τις μολυσμένες υποδερμικές βελόνες, και από τη μητέρα στο παιδί κατά την εγκυμοσύνη, τον τοκετό και τον θηλασμό. Ορισμένα σωματικά υγρά όπως το σάλιο, τα δάκρυα, τα ούρα και ο ιδρώτας δεν μεταδίδουν τον HIV εκτός εάν περιέχουν μικροποσότητες αίματος.
Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί επίσης από επαφή ενός βλεννογόνου (δηλ. μιας βλεννώδους μεμβράνης που επικαλύπτει κάποιες κοιλότητες του σώματος, όπως ο βλεννογόνος του στόματος ή του εντέρου) με ένα σωματικό υγρό που περιέχει τον ιό, όπως αίμα, σπέρμα, κολπικά υγρά, προσπερματικά υγρά ή γάλα θηλασμού ενός μολυσμένου ατόμου.
Η προφύλαξη από την HIV λοίμωξη, πρωταρχικά μέσω του ασφαλούς σεξ και των προγραμμάτων ανταλλαγής συρίγγων και βελονών, αποτελεί στρατηγική κλειδί για τον έλεγχο της νόσου. Δεν υπάρχει θεραπεία ίασης ή προληπτικό εμβόλιο. Παρόλα αυτά η αντιρετροϊκή θεραπεία μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου και να οδηγήσει σε ένα προσδόκιμο ζωής κοντά στο φυσιολογικό. Παρότι η θεραπεία αυτή μειώνει τον κίνδυνο θανάτου και επιπλοκών από τη νόσο, τα φάρμακα αυτά είναι υψηλού κόστους και σχετίζονται με παρενέργειες οφειλόμενες αποκλειστικά σε αυτά (οι οποίες πολλές φορές συνδυάζονται με τις παρενέργειες που προκαλεί η χρόνια HIV λοίμωξη).
Ο ιός και η νόσος αναφέρονται συχνά μαζί ως HIV/AIDS. Η νόσος είναι τεράστιο πρόβλημα υγείας σε πολλά μέρη του κόσμου, και θεωρείται πανδημία, δηλαδή μία έκρηξη της ασθένειας που επηρεάζει μια ευρεία περιοχή και εξαπλώνεται ενεργά.
TIP
Η γενετική έρευνα δείχνει ότι ο HIV προήλθε από την Κεντροδυτική Αφρική στις αρχές του 20ού αιώνα. Aναγνωρίστηκε, δε, για πρώτη φορά από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των Ηνωμένων Πολιτειών το '81, ενώ και η αιτία του, ο HIV, αναγνωρίστηκε λίγο αργότερα.
