Η αναζήτηση στοιχειωδών υποδομών για τη δημιουργία Ελληνικών ταινιών στη καθημαγμένη μεταπολεμική και μετεμφυλιακή Ελλάδα ήταν προτεραιότητα των – επίμονων, αν μη τι άλλο – Ελλήνων παραγωγών που με απολύτως πενιχρά μέσα προσπαθούσαν να δημιουργήσουν εδώ μια υποτυπώδη κινηματογραφική πραγματικότητα.
Δύσκολα πράγματα. Ήταν μια εποχή που το πρότυπο Ελληνικής ταινίας κινδύνευε να επιστρέψει στις φιλότιμες αλλά πολύ πρώιμες προσπάθειες του Αχιλλέα Μαδρά, στα τέλη της δεκαετίας του 1920… Αναζητείτο διέξοδος κι ευκαιρία για μια χώρα που εκείνη την εποχή μετρούσε δεκάδες πληγές που έδειχναν αγιάτρευτες...
Του Γιάννη Βασιλακόπουλου
Η κινηματογραφική «ευκαιρία» κατά μια σύμπτωση από αυτές που σκαρώνει συχνά η ιστορία είχε τον ίδιο προορισμό με τις πολιτικές ζυμώσεις της εποχής. Κι έτσι, όπως υπήρχε στη διάρκεια της κατοχής «Ελληνική κυβέρνηση του Καΐρου», έτσι βρέθηκαν μετακατοχικά τα θεμελιακά συστατικά του σύγχρονου Ελληνικού κινηματογράφου, στη λάγνα και μυθική μητρόπολη του Αραβικού κόσμου – εκεί που ο Ελληνισμός μεγαλούργησε…
Η πρώτη ταινία της «αιγυπτιακής» περιόδου του ελληνικού κινηματογράφου είναι, βεβαίως, προκατοχική. Ο «Δόκτωρ Επαμεινώνδας»,βασίζεται σε παλαιότερη αιγυπτιακή ταινία.
Γυρίζεται στο στούντιο του Τόγκο Μιζράχι, ο οποίος, έχοντας βοηθήσει στην ανάπτυξη του αιγυπτιακού κινηματογράφου, ελπίζει πως μπορεί να κάνει το ίδιο και με τον ελληνικό.
Προβάλλεται αρχικά στον ελληνισμό της περιοχής, το 1937 και εν συνεχεία φτάνει στην Ελλάδα, όπου διαφημίζεται ως «το μεγαλύτερο γεγονός στην ιστορία της ελληνικής κινηματογραφίας», «η βασίλισσα των ελληνικών ταινιών» και «η πρώτη μεγάλη ομιλούσα ελληνική ταινία ευρωπαϊκής κατασκευής» σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη όπου προβάλλεται.
Στο Κάιρο έκανε τα πρώτα κινηματογραφικά της βήματα και η Σοφία Βέμπο στην Προσφυγοπούλα του 1938.
Μετά την κατοχή και τον εμφύλιο όμως στα Αιγυπτιακά στούντιο γυρίστηκαν ταινίες θησαυροί , μεγαλούργησαν τεράστιοι Έλληνες ηθοποιοί και γεννήθηκαν ιστορικοί έρωτες που σε μεγάλο βαθμό πήραν τη θέση του ορόσημου στην ιστορία του Ελληνικού Κινηματογράφου.
Οι ταινίες που γυρίζονται τότε στην Αίγυπτο έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά.
Ίδιο σεναριογράφο (Αλέκος Σακελλάριος), ίδιους πρωταγωνιστές (Βασίλη Λογοθετίδη, Ίλια Λιβυκού, Μαίρη Λαλοπούλου, Βαγγέλη Πρωτοπαππά, Καίτη Λαμπροπούλου, Ντίνα Σταθάτου, Στέφανο Στρατηγό, Μιχάλη Παπαδάκη, Γιώργο Καρέτα, Μπ. Μωραϊτοπούλου, Θάνο Τζενεράλη, Αννα Ρούσσου και Σμάρω Στεφανίδου) και ίδιο παραγωγό (τον Αιγυπτιώτη Σωτήρη Μήλλα).
Μιλάμε για τις «Ένα βότσαλο στη λίμνη», «Σάντα Τσικίτα» και «Δεσποινίς ετών 39», οι οποίες όχι μόνο ξεχωρίζουν, αλλά μέσα σε 15 χρόνια γυρίζεται το ριμέικ τους με άλλους πρωταγωνιστές («Ο σπαγκοραμμένος» το 1967 με τον Λάμπρο Κωνσταντάρα, «Ο παράς και ο φουκαράς» το 1964 με τον Κώστα Χατζηχρήστο και «Ο Ρωμιός έχει φιλότιμο» το 1968 με τον Λάμπρο Κωνσταντάρα, αντίστοιχα). Η «Σάντα Τσικίτα» μάλιστα γυρίζεται παράλληλα με το «Δεσποινίς ετών 39», σε μόλις τρεις βδομάδες.
Η πρώτη αποτελεί διασκευή της θεατρικής κωμωδίας των Αλέκου Σακελλάριου και Χρήστου Γιαννακόπουλου «Ο Φώτης Φαγκρής και η Τσικίτα Λοπέζ».
Ο Αιγυπτιώτης παραγωγός που βάζει την υπογραφή του στις περισσότερες είναι ο Νίκος Μήλας.
Στη διάρκεια των γυρισμάτων της Σάντα Τσικίτα λέγεται πως ο πρόεδρος της Αιγύπτου, στρατηγός Μουχάμαντ Ναγκίμπ, επισκέπτεται τα στούντιο. Φήμες λένε ότι, τότε, αναπτύσσεται ειδύλλιο μεταξύ της Ίλιας Λιβυκού και ενός ωραίου αξιωματικού που συνοδεύει τον Ναγκίμπ και εντυπωσιάζεται από τη σκηνή του χορού της, πράγμα που εξοργίζει τον Βασίλη Λογοθετίδη, ο οποίος απειλεί να τα τινάξει όλα στον αέρα και να φύγει από το Κάιρο. Ο αντίζηλος του είναι ο Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ που λίγο καιρό αργότερα (Φεβρουάριος του 1954) ανατρέπει τον στρατηγό, γίνεται πρόεδρος και διώχνει τους Έλληνες από τη χώρα.
Μια εξίσου σημαντική ταινία, που τα εσωτερικά πλάνα της γυρίζονται σε αιγυπτιακά στούντιο και τα εξωτερικά στην Αθήνα, είναι το «Κυριακάτικο ξύπνημα» του Μιχάλη Κακογιάννη με τους Δημήτρη Χορν και Έλλη Λαμπέτη, το 1954. Μάλιστα, στα γυρίσματα στην Αίγυπτο η Λαμπέτη αρρωσταίνει από αμοιβάδες, με αποτέλεσμα την απώλεια βάρους, κάτι που είναι εμφανές σε όσους παρατηρήσουν καλύτερα την ταινία.
Αλλά κι ο έρωτας του Δημήτρη Χορν και της Έλλης Λαμπέτη καθρεφτίζεται για πρώτη φορά στα νερά του Νείλου, για να αφήσει το στίγμα του σε όλην την ιστορία του Ελληνικού Κινηματογράφου...
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
- Έλληνες της Αλεξάνδρειας: Η ένδοξη πορεία τους
- Κώστας Χατζηχρήστος: Το «δύσκολο ρουσφέτι» που τον έκανε Καραμανλικό
- «Στη γαλέρα της ζωής μου, τράβηξα Άγριο Κουπί»: Ο Θανάσης Βέγγος από την Μακρόνησο στις καρδιές μας…
