Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας

Η 9η Φεβρουαρίου αποτελεί ημέρα μνήμης του εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού και έτσι έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας

Η σημερινή μέρα (9/2), ημέρα μνήμης και θανάτου του Διονυσίου Σολωμού, του εθνικού ποιητή της χώρας μας, θεσμοθετήθηκε το 2017 και έκτοτε έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας, σύμφωνα με την υπ. αριθμ. 17889 κοινή απόφαση των υπουργών Εσωτερικών, Εξωτερικών και Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων (ΦΕΚ Β’ 1384/24/04/2017).

 

Γιατί θεσπίστηκε αυτή η μέρα;

«Με τη θέσπιση αυτής της παγκόσμιας ημέρας επιδιώκεται η ανάδειξη του θεμελιώδους ρόλου που διαδραμάτισε η ελληνική γλώσσα ανά τους αιώνες, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην εδραίωση τόσο του ευρωπαϊκού όσο και του παγκόσμιου πολιτισμού.

Η ελληνική γλώσσα κατά την αρχαιότητα ευτύχησε να καταστεί φορέας μορφοποίησης και μεταβίβασης σημαντικών επιστημονικών θεωριών, φιλοσοφικών θεωρήσεων και λογοτεχνικών κειμένων.

Στην ελληνική γράφτηκαν λίγο αργότερα τα πιο σημαντικά κείμενα του χριστιανισμού για να διαδοθούν σε ολόκληρο τον κόσμο.

Στο διάβα των αιώνων υπήρξε καθοριστική η συμβολή της ως μέσου αποθησαύρισης και διάδοσης του ελληνικού πολιτισμού και επιβιώνει ως τις μέρες μας, στη νεότερη εκδοχή της, ως μια από τις μακροβιότερες ζωντανές γλώσσες παγκοσμίως», αναφέρεται σε εγκύκλιο του υπουργείου Παιδείας.

Η επιδίωξη αναγνώρισης από τους διεθνείς οργανισμούς

Σύμφωνα με την κοινή υπουργική απόφαση, το υπουργείο Εξωτερικών θα μεριμνήσει για την αναγνώριση της Παγκόσμιας Ημέρας της Ελληνικής Γλώσσας και από τους διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ΟΗΕ και η UNESCO.

Πώς γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας;

Μπορείς φέτος να διαφέρουν τα πράγματα λόγω την πανδημίας, ωστόσο, υπό κανονικές συνθήκες, η Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας περιλαμβάνει εκδηλώσεις σε όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ελλάδας αλλά και σε εκπαιδευτικά ιδρύματα της αλλοδαπής που διατηρούν τμήματα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας ή ελληνικών σπουδών.

Δείτε το βίντεο των απανταχού Ελλήνων:

 

 

Το μήνυμα για το 2021

Σύμφωνα με το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας (ΚΕΓ), επετειακό είναι το μήνυμα της φετινής 9ης Φεβρουαρίου, η οποία προτρέπει «να δούμε τη μεγάλη εικόνα και τους μεγάλους σταθμούς στη γλωσσική μας εξέλιξη τα τελευταία 200 χρόνια, παραμερίζοντας τις συνήθεις μεμψιμοιρίες μας για τα καθέκαστα».

Η πρώτη ματιά του παρατηρητή, όπως ανέφερε στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο πρόεδρος του ΚΕΓ, ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Ιωάννης Καζάζης, «πέφτει στη γλωσσική κατάσταση του νεογέννητου κράτους  – πριν από 200 χρόνια ή, προσωποποιώντας την αφηρημένη αριθμητική, εδώ και έξι ανθρώπινες γενιές ή πριν από δύο μόλις παππούδες».

Αφενός η «γεροδεμένη γλώσσα των πολλών», αφετέρου «η γλώσσα των ολιγίστων» 

«Στην προβιομηχανική και προαστική Ελλάδα, με πληθυσμό γεωργικό και ποιμενικό, ναυτικό και μικροεπιτηδευματικό, αντιστοιχούσε μια διπλή γλωσσική πραγματικότητα», σημείωσε ο κ. Καζάζης, εξηγώντας πως υπήρχε μεν η «γεροδεμένη γλώσσα των πολλών» αλλά και «η γλώσσα των ολιγίστων» δε.

Η γλώσσα των πολλών –είτε με τη μορφή του μωσαϊκού των διαλέκτων είτε ως μια χρηστική «πρωτο-δημοτική»– χαρακτηριζόταν από μεγάλο δυναμισμό και παραγωγικότητα αλλά και από ένα απελπιστικά περιορισμένο εύρος λημματολογίου.

Αντίστοιχα, η γλώσσα των ολιγίστων αποτέλεσε ένα υβριδικό κατασκεύασμα – «φραγκ-άττικα» την αποκάλεσε ο Δημήτριος Βερναρδάκης, «μια ακραία αρχαΐζουσα, που, διαρκώς αλληθωρίζοντας ανάμεσα στην ένδοξη αρχαία ελληνική και στην υπέρκομψη και εκθαμβωτική γαλλική της εποχής, μόλις που κατάφερνε να υπηρετεί τις ανάγκες της διοίκησης και του εμπορίου».

«Η συγκαιρινή μας νεοελληνική γλώσσα είναι πλουσιότερη απ’ ό,τι υπήρξε σε οποιαδήποτε άλλη φάση της μακράς ιστορίας της»

«Ο χώρος γένεσης και κατανάλωσής της ήταν κυρίως ο υπερτροφικός Τύπος της εποχής και μυθιστορήματα μεταφρασμένα εκ του γαλλικού. Εκκρεμής μεταξύ των δύο, πνευματικά λιμοκτονούσε, αρρύθμιστη, και τραγελαφικά ορθογραφημένη η γλώσσα της εκπαίδευσης. Ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης, ο νομοθέτης της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, που αξιώθηκε να τυπώσει τη Γραμματική που διαβάζουμε ακόμα και σήμερα το 1941, γεννήθηκε το 1883, στη μικρή προ των Βαλκανικών Πολέμων Ελλάδα. Στη θλιβερή εικόνα γλωσσικής σύγχυσης και χάους που η γλώσσα του κράτους και του σχολείου παρουσίαζε ακόμα και την εποχή των σπουδών του, εκείνος αντέταξε το δικό του όραμα υπέρβασης – και αυτή η υπέρβαση έγινε η μοίρα της γλώσσας μας μέσα στον 20ό αιώνα», υπογράμμισε ο πρόεδρος του ΚΕΓ.

Αναφορικά με τη δεύτερη ματιά στη γλωσσική εξέλιξη, ο κ. Καζάζης είπε πως «είναι αρχειακά τεκμηριωμένο πλέον ότι η συγκαιρινή μας νεοελληνική γλώσσα είναι πλουσιότερη απ’ ό,τι υπήρξε σε οποιαδήποτε άλλη φάση της μακράς ιστορίας της  – της αρχαίας συμπεριλαμβανομένης».

Προκειμένου να επιβεβαιώσει περίτρανα το παραπάνω, ανέφερε το εξής: «Ενώ κανένα από τα τρία μεγαλύτερα λεξικά μας που κυκλοφόρησαν μετά το 1998 δεν καταγράφει πάνω από 70.000 λέξεις-λήμματα, όπως λέμε, το ψηφιακό Αρχείο του Λεξικού Γεωργακά στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας έχει τεκμηριώσει τελεσίδικα πάνω από 200.000 λέξεις-λήμματα σε πραγματική χρήση σε σύγχρονα κείμενα, κι ο αριθμός αυτός δεν είναι παρά τα 2/3 του εκτιμώμενου συνολικού μας λεξιλογίου, 300.000 λήμματα για την ελληνική, τη γλώσσα των 11 εκατομμυρίων ομιλητών! Για τη σωστή αποτίμηση του αριθμητικού αυτού δείκτη αρκεί να ανατρέξουμε στο αυθεντικό λεξικό της αγγλικής, το Webster’s Third International, που καταγράφει 350.000 λέξεις-λήμματα για την πολυσυλλεκτικότερη γλώσσα του κόσμου, την αγγλική – με ένα δισεκατομμύριο χρήστες!».

Το «μικρό αυτό θαύμα», όπως το χαρακτήρισε, «επετεύχθη, διότι η σύγχρονη Νεοελληνική εδώ και διακόσια χρόνια εφάρμοσε ως τρόπο συγκρότησής της τη διαδικασία της ατέρμονης προσθαφαίρεσης λεξιλογικών και δομικών στοιχείων, αντλούμενων τόσο από τη δική της διαχρονία όσο και από τον ευρωπαϊκό περίγυρο».

«Γλώσσα ταυτόχρονα παραδοσιακή και μοντέρνα»

Πιο συγκεκριμένα, όσοι όροι τελικά επιλέγονται –για ιστορικούς και πρακτικούς λόγους– υιοθετούνται και ενσωματώνονται στον επίσημο και τον ανεπίσημο λόγο. Σε διατομή φαίνεται πόσο βαθιά πάει η διαστρωμάτωση του λεξιλογίου αυτού, το οποίο είναι ποντισμένο στο αρχαιοελληνικό βασικό απόθεμα – που περιλαμβάνει λέξεις, και σήμερα ακόμα κοινότατες, πρωτοκαταγεγραμμένες στη μυκηναϊκή εποχή. Όσο πάλι ανερχόμαστε, γίνεται δεκτός ολοένα και μεγαλύτερος ευρωπαϊκός δανεισμός σε εξειδικευμένα λεξιλόγια.

«Μιλούμε για το παραγωγικό και λειτουργικό λεξιλόγιο ενός πλήρως ανεπτυγμένου κράτους. Η συγκαιρινή μας Νεοελληνική, σοφά ρυθμισμένη ορθογραφικά από τον Τριανταφυλλίδη, και ύστερα από την εντατική καλλιέργειά της στα Γράμματα, τις τέχνες και τις επιστήμες, εκφράζει πλέον τα πάντα με ακρίβεια, γλαφυρότητα και στις πιο λεπτές τους αποχρώσεις. Γλώσσα ταυτόχρονα παραδοσιακή και μοντέρνα, διανύει σήμερα την ευρωπαϊκότερη φάση της: χωρίς να της λείπει τίποτε από τη σύνθετη περίοδο της γερμανικής, από την περίτεχνη κομψοέπεια της γαλλικής ή από τη φονική ακρίβεια της αγγλικής», τόνισε ο πρόεδρος του ΚΕΓ.

«Η γλώσσα δεν είναι ένα φυσικό, είναι ένα ιστορικό φαινόμενο»

Αναφορικά με την ενδιάμεση πορεία, ανάμεσα στην αρχή και το τέλος της 200ετίας, εκτίμησε πως «φυσικά και δεν διανύθηκε στον αυτόματο πιλότο κι από μόνη της».

«Η γλώσσα δεν είναι ένα φυσικό, είναι ένα ιστορικό φαινόμενο: κι ό,τι έγινε οφείλεται στον άπειρο μόχθο γενεών συμπατριωτών μας, που, παρά τις έντονες ή και τραγικές συχνά έριδες και διαφωνίες τους, εργάστηκαν με σύστημα και με προοπτική. Το μικροσκοπικό ελληνικό κράτος των 1.200.000 ψυχών προχώρησε με διαρκείς επεκτάσεις του εξωτερικού του χώρου, ως την ολοκλήρωση, μέσα από τις αβάσταχτες και υπέροχες θυσίες του ελληνικού λαού, της σημερινής φυσιογνωμίας του, με τελευταίο μείζον επεισόδιο την ένταξή του στην Ενωμένη Ευρώπη. Παράλληλα προχωρούσε και η εσωτερική εμβάθυνση του νεοελληνισμού, όπως μαρτυρεί η δυναμική γλωσσική ανάπτυξη που περιγράψαμε: Γιατί η γλώσσα δεν είναι λέξεις. Είναι σύμβολα και έννοιες (ακριβέστερα: πολλαπλά εννοιολόγια για όλες τις επιμέρους χρήσεις της κοινωνίας και της επικοινωνίας) – έννοιες, λοιπόν, που δημιουργήθηκαν την ίδια ώρα και στο ίδιο ποσοστό που ο ελληνισμός παρήγαγε (και παράγει) εθνικό πλούτο, επιστημονική γνώση και πολιτισμό», ανέφερε ο κ. Καζάζης.

«Η νέα γενιά να τη χειρίζεται με επάρκεια και με τρόπο όχι μηχανιστικό και αντιγραφικό»

Κλείνοντας, ο ίδιος κατέληξε λέγοντας πως «η νεότερη γενιά, που βρέθηκε μέσα σ’ αυτή τη γλωσσική χλιδή, έργο της αφοσίωσης όλων των προηγουμένων, χρέος έχει γλώσσαν νωμάν: δηλαδή, κατά το μότο του ΚΕΓ, την πλούσια αυτή γλώσσα, που παρήγαγε την αξιοθαύμαστη και αξιανάγνωστη λογοτεχνία και γραμματεία που διαγράψαμε, να τη χειρίζεται, προφορικά και γραπτά, με επάρκεια και με τρόπο όχι μηχανιστικό και αντιγραφικό, αλλά ευαίσθητο, δημιουργικό και παραγωγικό, δηλαδή με τρόπο που θα αυξάνει τον εθνικό πλούτο – και, κατά τον Σολωμό, την ίδια την ελευθερία μας».

απόσπασμα ελληνικής γλώσσας από Βολταίρο

Το μήνυμα του πρωθυπουργού – «Αφετηρία της ιστορίας και του πολιτισμού»

Στο πλαίσιο του αφιερώματος για τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας που διοργανώθηκε από τον υφυπουργό Εξωτερικών, αρμόδιο για τον Απόδημο Ελληνισμό, Κωνσταντίνο Βλάσση, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είπε χαρακτηριστικά: «Τα ελληνικά είναι η γλώσσα του Ομήρου και του Αριστοτέλη. Αλλά και η γλώσσα του Σεφέρη και του Ελύτη. Αφετηρία της ιστορίας και του πολιτισμού. Πυξίδα του σήμερα και φάρος του μέλλοντος. Μια γέφυρα πάνω από σύνορα, που αγκαλιάζει τον κόσμο. Γι’ αυτό μαθαίνουμε ελληνικά. Για να μιλάμε και να νιώθουμε ελληνικά».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ


ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΟ NEWS2U ΣΤΟ INSTAGRAM